Co trzecia z uchwalanych przez polski parlament ustaw realizuje interes jakiejś grupy społecznej. Najczęściej pracowników sektora publicznego (8 proc.) - są oni najsilniejszą grupą nacisku w Polsce. Z kolei najbardziej sprzyjające interesowi publicznemu są ustawy wniesione jako inicjatywa ustawodawcza Senatu.

Takie wnioski przynosi zaprezentowany 27 marca w Sejmie raport pt. "Rola grup interesów w procesie stanowienia prawa w Polsce" przygotowanego przez zespół ekspertów pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Rybińskiego. Raport powstał w oparciu o analizę 1366 uchwalonych niedawno ustaw.

Co ciekawe, w latach wyborczych uchwalano więcej ustaw realizujących interesy poszczególnych grup interesów niż interes publiczny. Z raportu wynika także, że lobbing w procesie stanowienia prawa miał charakter aktywny – działalność lobbingowa częściej polegała na propozycjach zmian ustaw pod kątem interesu danej grupy, a nie blokowania przez nią wnoszonych propozycji. Co więcej, kluczowe zmiany w prawie były inicjowane przez grupy interesów w fazie przedparlamentarnej.
Przedstawiony przez prof. Krzysztofa Rybińskiego raport zawiera następujące rekomendacje:

1.Zwiększenie przejrzystości procesu stanowienia prawa na etapie przedparlamentarnym i parlamentarnym:
- transmisje posiedzeń komisji sejmowych w internecie;
- niezwłoczna publikacja projektów ustaw wnoszonych do Sejmu;
2.Dokonywanie oceny skutków regulacji prawa ex post – przykładowo po upływie roku od jego uchwalenia;
3.Poważne potraktowanie partnerów społecznych w procesie stanowienia prawa. Niedopuszczalne jest występowanie do konkretnych organizacji z prośbą o opinię w przedmiocie projektów i wyznaczanie kilkudniowych terminów na przedłożenie opinii.
4.Uchwalenie Kodeksu legislacyjnego, ustanawiającego normy dotyczące procedur i dobrych praktyk stanowienia prawa;
5.Stworzenie niezależnego od rządu centrum legislacyjnego, dbającego o jakość stanowionego prawa;
6.Wzmocnienie roli Konstytucji RP w procesie stanowienia prawa - powołanie instytucji oceniającej zgodność z Konstytucją ustaw na etapie ich tworzenia;
7.Uniemożliwianie przypadkowych zmian ustaw poprzez zapobieganie tzw. „wrzutkom legislacyjnym” – poprawki powinny być wnoszone przez większą liczbę posłów;
8.Wyłączanie konkretnych parlamentarzystów z uczestniczenia w pracach nad ustawą, jeśli występuje u nich konflikt interesów.

Krzysztof Sobczak lex.pl