17 lipca na posiedzeniu niejawnym, w pięcioosobowym składzie, Trybunał Konstytucyjny wydał Postanowienie dotyczące uprawnień do uzyskania „uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego”.
Ze względu na wielkie zainteresowanie tą kwestią publikujemy poniżej pełny tekst postanowienia:

POSTANOWIENIE
z dnia 17 lipca 2014 r.
Sygn. akt P 1/14

 Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Leon Kieres – przewodniczący
Teresa Liszcz
Małgorzata Pyziak-Szafnicka
Stanisław Rymar
Marek Zubik – sprawozdawca,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 lipca 2014 r., pytania prawnego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu:

 czy art. 16a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz. 992, ze zm.) w zakresie, w jakim pomija wśród uprawnionych do uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego osoby na których ciąży obowiązek alimentacyjny i które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, jest zgodny z art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie.

UZASADNIENIE

I

1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu postanowieniem z 12 grudnia 2013 r. (sygn. akt II SA/Po 1026/13) przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, czy art. 16a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.; dalej: u.ś.r.) w zakresie, w jakim pomija wśród uprawnionych do uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny i które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, jest zgodny z art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 Konstytucji.

1.1. Pytanie prawne zostało sformułowane w związku z następującym stanem faktycznym:

10 czerwca 2013 r. osoba ubiegająca się o świadczenie złożyła wniosek o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad matką, legitymującą się orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 20 października 2011 r. o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Decyzją z 24 czerwca 2013 r. burmistrz W. odmówił, na podstawie art. 2 pkt 2, art. 3, art. 16a, art. 23, art. 24 ust. 1, 2, i 2a, art. 25 ust. 1, art. 30, art. 32 ust. 2 u.ś.r. oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1548; dalej: ustawa zmieniająca z 2012 r.), w brzmieniu obowiązującym w chwili wydania decyzji, przyznania ubiegającemu się o świadczenie specjalnego zasiłku opiekuńczego. Wskazał w uzasadnieniu, że matka ubiegającego się o przyznanie świadczenia jest osobą niepełnosprawną od listopada 2007 r., natomiast ubiegający się o świadczenie był ostatnio zatrudniony od 2 do 31 maja 2007 r., a następnie zarejestrowany jako osoba bezrobotna od 16 lipca 2007 r. do 26 stycznia 2010 r. Od 27 stycznia 2010 r. było wypłacane świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad matką. Wypłata świadczenia została wstrzymana w związku ze zmianą przepisów dotyczących sposobu ustalania prawa do świadczeń rodzinnych, jaka dokonała się po wejściu w życie ustawy zmieniającej z 2012 r.

Jak wskazał w decyzji burmistrz W., na podstawie art. 16a u.ś.r. specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788, ze zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zdaniem organu, w wypadku, w którym ubiegający się o świadczenie nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką, nie została spełniona przesłanka przyznania tego zasiłku.

Rozpoznając 18 lipca 2013 r. odwołanie ubiegającego się o świadczenie od decyzji burmistrza W., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Pile utrzymało decyzję w mocy. Podzieliło argumentację zawartą w uzasadnieniu organu nieuwzględniającego wniosku o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Pile do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniósł ubiegający się o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zarzucił, że przepisy, na które powołują się organy działają wstecz, co doprowadziło do odebrania mu przyznanego uprzednio świadczenia związanego ze sprawowaniem przez niego opieki nad matką. Podkreślił jednocześnie, że znajduje się w bardzo trudnej sytuacji materialnej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Pile wniosło o jej oddalenie, odwołując się do argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

1.2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, przystępując do rozpoznania sprawy i kierując pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego, podniósł, że orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące treści wskazanego w sentencji pytania prawnego jest niejednolite. Wyodrębnił trzy linie orzecznicze. Pierwsza z nich zakłada wykładnię art. 16a ust. 1 u.ś.r. zrównującą „rezygnację z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej” z sytuacją niepodjęcia takiej działalności. Do tej interpretacji pytający sąd się nie przychyla. Druga z tendencji orzeczniczych, kierując się wykładnią literalną wspomnianego przepisu, odmawia przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego osobom, które nie podejmowały zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki, uznając, że świadczenie to przysługuje wyłącznie tym osobom, które w celu sprawowania opieki rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Trzecia linia orzecznicza związana jest ze stanowiskiem tych sądów, które kwestionują zgodność tego przepisu z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Z tego też względu uznają one, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje również osobom, które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki.

Pytający sąd zwrócił uwagę na znaczenie kwestionowanego rozwiązania. W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2012 r. nie było istotne, czy podmiot ubiegający się o zasiłek pielęgnacyjny rezygnował z zatrudnienia, czy nie podejmował zatrudnienia w celu sprawowania opieki. Od 1 stycznia 2013 r. specjalny zasiłek opiekuńczy otrzymać mogły jedynie te osoby, które zrezygnowały z zatrudnienia. Sytuacja osób, które przed wejściem w życie ustawy nowelizującej uzyskały prawo do otrzymywania zasiłku opiekuńczego ze względu na niepodejmowanie zatrudnienia w celu sprawowania opieki, po wejściu w życie ustawy zmieniającej z 2012 r., uległa zmianie. Utraciły one prawo do pobierania świadczenia dotychczasowego. Nie otrzymały jednocześnie prawa do ubiegania się o nowe świadczenie.

Wobec zakwestionowanego przepisu sąd sformułował następujące zarzuty:

Po pierwsze, doszło do zróżnicowania sytuacji prawnej osób, które w związku ze sprawowaniem opieki zrezygnowały z zatrudnienia, oraz osób, które w związku ze sprawowaniem opieki nie podjęły takiego zatrudnienia. Godzi to w nakaz równego traktowania podmiotów podobnych (art. 32 ust. 1 Konstytucji).

Po drugie, naruszono zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji). Na skutek zmiany przepisów, jaka dokonała się w ustawie zmieniającej z 2012 r., osoba ubiegająca się o świadczenie w postępowaniu, jakie było tłem wniesienia pytania prawnego, została pominięta w zakresie pomocy ekonomicznej udzielanej opiekunom osób niepełnosprawnych, choć do tej pory taką pomoc otrzymywała. Osoby te miały więc prawo przypuszczać, że państwo nie pozbawi ich stosownego wsparcia materialnego. Zasadny jest z tych samych powodów wniosek, że mogło także dojść do nieuzasadnionego konstytucyjnie odebrania jednostce praw nabytych do uzyskania pomocy państwa.

Po trzecie, pozbawienie niepodejmujących zatrudnienia opiekunów osób niepełnosprawnych prawa do pomocy materialnej działać będzie na szkodę osób wymagających opieki. Ponadto przyznanie pomocy materialnej przez ustawodawcę i uzależnienie od jej otrzymywania dalszej egzystencji wielu osób, a następnie odebranie tej pomocy ma naruszać, zdaniem sądu, art. 18 i art. 71 Konstytucji.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Przedmiot pytania prawnego i wzorce kontroli.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zakwestionował art. 16a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, ze zm.; dalej: u.ś.r.). Przepis ten, w chwili wystąpienia z pytaniem prawnym, miał następujące brzmienie:

„Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 i 1529) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielniej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Sąd kwestionuje powyższy przepis jedynie w zakresie, w jakim pomija wśród uprawnionych do uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny i które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Przepis ten ma być niezgodny z art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 Konstytucji.

2. Dopuszczalność orzekania.

2.1. Zgodnie z art. 193 Konstytucji każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy zawisłej aktualnie przed sądem. Mechanizm ten znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 3 oraz w art. 32 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W powyższych przepisach określono przesłanki warunkujące dopuszczalność przedstawienia i merytorycznego rozpoznania pytania prawnego.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie wyjaśniano pozytywne i negatywne przesłanki dotyczące rozpoznania pytania prawnego (zob. np. postanowienia TK z: 27 marca 2009 r., sygn. P 10/09, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 40, cz. II, pkt 1.4; 30 czerwca 2009 r., sygn. P 34/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 101, cz. II, pkt 1.1). Pytanie prawne powinno spełniać trzy przesłanki: 1) podmiotową – z pytaniem prawnym musi wystąpić skład orzekający sądu, 2) przedmiotową – pytanie prawne dotyczyć ma aktu normatywnego mającego bezpośredni związek ze sprawą (jeżeli stan faktyczny sprawy jest objęty hipotezą kwestionowanej normy) i będącego podstawą rozstrzygnięcia w sprawie, 3) funkcjonalną – musi zachodzić związek między rozstrzygnięciem Trybunału a rozstrzygnięciem konkretnej sprawy, na tle której sąd przedstawił pytanie prawne.

Niespełnienie którejkolwiek z przesłanek kontroli w trybie pytania prawnego stanowi przeszkodę w prowadzeniu merytorycznego badania konstytucyjności zaskarżonych norm. Powstaje wtedy konieczność umorzenia postępowania z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku (zob. np. postanowienia TK z: 3 marca 2009 r., sygn. P 63/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 31, cz. II, pkt 1; 30 czerwca 2009 r., sygn. P 34/07, cz. II, pkt 1.4 i powołane tam orzecznictwo).

2.2. Niezależnie od wystąpienia pozytywnych przesłanek wynikających z art. 193 Konstytucji, aby Trybunał rozstrzygnął sprawę, nie mogą zachodzić żadne ujemne przesłanki procesowe określone w art. 39 ustawy o TK. Wystąpienie którejkolwiek z ujemnych przesłanek wymaga od Trybunału umorzenia postępowania.

3. Problem konstytucyjny.

3.1. Sprawa zawisła przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Poznaniu dotyczy osoby, która w wyniku nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, wprowadzonej ustawą zmieniającą z 2012 r., utraciła prawo do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego, chociaż przed wejściem w życie tej ustawy otrzymywała tego rodzaju świadczenie.

Osoba otrzymująca świadczenie pielęgnacyjne była w chwili wejścia w życie tej ustawy bezrobotna. Art. 16a ust. 1 u.ś.r., dodany ustawą zmieniającą z 2012 r., nie mógł stanowić podstawy do wypłaty świadczenia. Ustawodawca zastrzegł bowiem w tym przepisie, że prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje wyłącznie tym osobom, które rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Nie przysługuje zaś, a contrario, bezrobotnym i niewykonującym pracy zarobkowej.

Problem konstytucyjny, przed którym stanął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu związany jest w rzeczywistości z odpowiedzią na pytanie, czy z zasadami i wartościami konstytucyjnymi zgodna była taka norma intertemporalna, która odebrała przyznane wcześniej bezterminowo świadczenie rodzinne.

Zakończenie wypłaty świadczenia osobie ubiegającej się w sprawie zawisłej przed pytającym sądem wiązało się z treścią art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej z 2012 r. Chociaż przyznanie prawa do świadczenia wymaga spełnienia m.in. wymagań określonych w art. 16a ust. 1 u.ś.r. – wskazanym przez pytający sąd jako przedmiot kontroli – to nie można, zdaniem Trybunału, abstrahować od tego, że przyczyną problemu konstytucyjnego w sprawie zawisłej przed pytającym sądem była faktycznie treść normy intertemporalnej określającej zasady wypłaty świadczenia osobom, które pobierały świadczenie pielęgnacyjne na podstawie ustawy o świadczenia rodzinnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2012 r.

3.2. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zadał pytanie w szerszym zakresie, niż to jest konieczne do rozstrzygnięcia zawisłej przed nim sprawy.

Problem konstytucyjny wynikający z pytania prawnego wiąże się z brakiem unormowania sytuacji osób, które były beneficjentami określonego świadczenia w poprzednim stanie prawnym, a którym świadczenie to już nie przysługuje. Chodzi zatem w pierwszym rzędzie o problem intertemporalny. Rolą przepisów przejściowych, rozgraniczających dotychczasową i nowo obowiązującą regulację, powinno być tworzenie właściwych warunków przystosowania się do zmienionych okoliczności prawnych – w tym wypadku chodzi o korzystających ze świadczeń pielęgnacyjnych.

3.3. Zasadniczy problem konstytucyjny dotyczący sytuacji prawnej osób pobierających przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2012 r. świadczenie pielęgnacyjne, które na mocy tej ustawy zostały go pozbawione, został już rozstrzygnięty przez Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 5 grudnia 2013 r., sygn. K 27/13 (OTK ZU nr 9/A/2013, poz. 134) – na siedem dni przed sformułowaniem pytania prawnego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego została ogłoszona 16 grudnia 2013 r. w Dz. U. poz. 1557) – orzekł, że art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej z 2012 r., wprowadzającej m.in. zaskarżony art. 16a ust. 1 u.ś.r., narusza prawa słusznie nabyte oraz zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa w odniesieniu do tej grupy osób, które pobierały świadczenie pielęgnacyjne na podstawie u.ś.r., w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2012 r., a jednocześnie nie spełniły przesłanek nabycia świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z 2012 r.

Przepis art. 11 ust. 1 ustawy zmieniającej z 2012 r. stanowił: „Osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują prawo do tego świadczenia w dotychczasowej wysokości do dnia 30 czerwca 2013 r., jeżeli spełniają warunki określone w przepisach dotychczasowych”. Z kolei art. 11 ust. 3 tej ustawy brzmiał: „Wydane na podstawie przepisów dotychczasowych decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasają z mocy prawa po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1”.

Przepisy te regulowały wpływ ustawy zmieniającej z 2012 r. na stosunki prawne powstałe oraz ukształtowane pod rządami dotychczas obowiązującej ustawy o świadczeniach rodzinnych; ich problematyka odnosiła się do kwestii intertemporalnych (przejściowych).

W wyroku o sygn. K 27/13 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżone przepisy nie zabezpieczyły w należyty sposób interesów osób, które w związku z opieką nad osobą niepełnosprawną otrzymywały już świadczenie pielęgnacyjne. Naruszyły tym samym bezpieczeństwo prawne uprawnionych, a w sposób pośredni również bezpieczeństwo prawne osób niepełnosprawnych, przez odebranie wsparcia osobom opiekującym się nimi.

4. Powody umorzenia postępowania.

4.1. Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK Trybunał obowiązany jest do umorzenia postępowania, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w niniejszej sprawie zachodzi kumulacja przesłanek uzasadniających umorzenie postępowania.

4.2. Po pierwsze, w związku z wejściem w życie wyroku TK o sygn. K 27/13, zasadniczy problem konstytucyjny, przed jakim stanął pytający sąd, został już ostatecznie rozstrzygnięty, zaś norma intertemporalna, która musi być uwzględniona w sprawie zawisłej przed tymże sądem, uznana została za niezgodną z art. 2 Konstytucji. W tym kontekście ponowne rozpoznawanie przez Trybunał w istocie tożsamego problemu konstytucyjnego należało uznać za zbędne.

4.3. Po drugie, wykonując wyrok TK o sygn. K 27/13, Sejm uchwalił ustawę regulującą sytuację prawną podmiotów, które utraciły świadczenia rodzinne w związku z wejściem w życie ustawy zmieniającej z  2012 r.

Zgodnie z art. 5 w związku z art. 8 ustawy z 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. poz. 567; dalej: ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów) w obecnym stanie prawnym istnieje możliwość złożenia wniosku o przyznanie zasiłku dla opiekunów, którzy 1 lipca 2013 r. utracili prawo do zasiłku na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy zmieniającej z 2012 r. Ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przyznaje jednocześnie prawo do wypłacania świadczenia pielęgnacyjnego za okres między wygaśnięciem tego prawa a dniem wejściem jej w życie, wraz z odsetkami ustalonymi w wysokości odsetek ustawowych, określonej przepisami prawa cywilnego.

Wnioski mogą być składane nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Jeżeli w tym okresie toczy się postępowanie o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności osobie, nad którą jest sprawowana opieka, wniosek może być złożony nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia wydania tego orzeczenia.

Zasiłek dla opiekuna nie przysługuje natomiast za okresy, w których:

– osobie ubiegającej się o zasiłek dla opiekuna zostało ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego lub

– na osobę wymagającą opieki innej osobie zostało ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego.

Zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnego nie ma wpływu na uprawnienie do zasiłku dla opiekuna w okresie od 1 lipca 2013 r. do dnia złożenia wniosku o ustalenie zasiłku dla opiekuna.

Ustalając prawo do zasiłku dla opiekuna, organ może odebrać oświadczenie o spełnianiu warunków do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 2012 r., w okresach, za które osoba ubiega się o zasiłek dla opiekuna. Oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Zasady regulujące wypłatę zasiłków dla opiekunów przewidziane w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów weszły w życie z dniem 15 maja 2014 r.

Ponadto art. 17 tej ustawy zmienił treść art. 16a ust. 1 u.ś.r., który pytający sąd uczynił przedmiotem kontroli. W ust. 1 pkt 1 tego przepisu, w nowym brzmieniu, ustawodawca wyraźnie uregulował kwestię prawa do świadczeń rodzinnych również tych opiekunów, którzy nie podejmowali zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Przepis ten – zgodnie z art. 26 tej ustawy – wejdzie w życie 1 stycznia 2015 r.

4.4. Po trzecie, Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę na jeszcze jedną okoliczność, która rzutuje na ocenę dopuszczalności wydania wyroku w niniejszej sprawie.

Pytający sąd sygnalizuje istniejące rozbieżności w orzeczeniach wojewódzkich sądów administracyjnych. Wskazuje jednocześnie przykłady takich orzeczeń (s. 6-9 pytania prawnego). Pomijając już kwestię, na ile owe rozbieżności mają aktualnie znaczenie w świetle treści art. 17 pkt 2 ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, nie jest rolą Trybunału Konstytucyjnego usuwanie rozbieżności w orzeczeniach sądów administracyjnych. Tak długo, jak rozbieżności mogą być usunięte przez sądy administracyjne, a zwłaszcza  przez Naczelny Sąd Administracyjny, nie jest konieczne rozstrzyganie pytań prawnych opartych tylko na jednej ze stosowanych w praktyce interpretacji zakwestionowanego przepisu, gdy inne – również występujące w praktyce – przynoszą rezultat pozostający w zgodzie z Konstytucją. Również i z tego powodu należałoby uznać wydanie wyroku za niedopuszczalne.

5. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu powinien zatem sam ocenić toczącą się przed nim sprawę w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2013 r. o sygn. K 27/13 oraz ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Orzeczenie TK i nowa ustawa zmieniły treść przepisów i kontekst normatywny sprawy toczącej się przed pytającym sądem. Sąd może tę sprawę rozstrzygnąć z pominięciem problemu, który był przyczyną sformułowania pytania prawnego.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.