Przepisy rozporządzenia określającego zakres działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych w części, w jakiej dotyczą wydawania przez te ośrodki opinii w sprawach innych niż sprawy nieletnich, wykraczają poza treść upoważnienia ustawowego do ich wydania – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

28 października 2015 r. Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym 20 października 2015 r. dotyczący wniosku Prokuratora Generalnego w sprawie opiniowania przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne w sprawach rodzinnych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

1) § 11 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych w zakresie, w jakim dotyczy wydawania przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne opinii w sprawach innych niż sprawy nieletnich, jest niezgodny z art. 84 § 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, a przez to z art. 92 ust. 1 konstytucji.

2) załącznik do rozporządzenia powołanego w punkcie 1 w części, w jakiej określa „wzór opinii w innych sprawach”, jest niezgodny z art. 84 § 3 ustawy powołanej w punkcie 1, a przez to z art. 92 ust. 1 konstytucji.

Przepisy te, w zakresach wskazanych w sentencji wyroku, utracą moc obowiązującą z dniem 31 grudnia 2015 r.

Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że art. 84 § 3 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich zawiera upoważnienie dla Ministra Sprawiedliwości do określenia, w drodze rozporządzenia, organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych. Przepis ten wskazuje, że zakres działania ośrodków powinien w szczególności obejmować „diagnozowanie nieletnich i ich środowiska rodzinnego, poradnictwo i opiekę specjalistyczną nad nieletnimi, a także diagnozowanie i poradnictwo w zakresie przeciwdziałania i zapobiegania demoralizacji”. Przepis upoważniający nie przewiduje, że zakres działania ośrodków może obejmować wspomaganie sądów w innych sprawach niż sprawy dotyczące nieletnich.

Zakwestionowany zakresowo § 11 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r. określa termin wydawania przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne opinii nie tylko w sprawach nieletnich, ale także w pozostałych (innych) sprawach, które nie zostały sprecyzowane. Z przepisem tym ściśle związany jest załącznik do rozporządzenia z 2001 r. w części, w jakiej określa „wzór opinii w innych sprawach”. Treść tego załącznika pozwala ustalić, że „inne sprawy” nie są sprawami dotyczącymi nieletnich w rozumieniu ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, lecz sprawami dotyczącymi „małoletnich”. A zatem przede wszystkim sprawami rodzinnymi i opiekuńczymi.