Sędzia S. Wronkowska-Jaśkiewicz czyta wyrok

Ustawodawca, gwarantując dodatkowe wsparcie finansowe związane z urodzeniem się dziecka, dążył do zmotywowania kobiet do jak najwcześniejszego podlegania opiece medycznej do dnia porodu. Zasadne wobec tego było wyznaczenie konkretnego, najkorzystniejszego, zdaniem ustawodawcy, z punktu widzenia zdrowia matki i dziecka terminu – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

22 listopada 2016 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną P. K. dotyczącą świadczeń rodzinnych (ustalenie prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka).

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 15b ust. 5 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych rozumiany w ten sposób, że jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje także wówczas, gdy kobieta pozostawała pod opieką medyczną później niż od 10 tygodnia ciąży, a opóźnienie to wynikało z przyczyn od niej niezależnych, jest zgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.

Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Orzeczenie zapadło większością głosów.

Zakwestionowany art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych (dalej: u.ś.r.) przewiduje, że „becikowe” przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. 

Skarżący zarzucił, że tak ukształtowana przesłanka nie uwzględnia specyficznej sytuacji kobiet, które z uwagi na uwarunkowania zdrowotne nie mogły wiedzieć, że są w ciąży, a w konsekwencji uzyskać stosownego zaświadczenia od lekarza lub położnej o pozostawaniu pod opieką medyczną od 10. tygodnia ciąży. W takiej sytuacji znalazła się żona skarżącego, która zgłosiła się do lekarza w 12. tygodniu ciąży. Jak podkreślił skarżący, niedochowanie terminu wynikało z przyczyn fizjologicznych: żona w krótkim czasie urodziła sześcioro dzieci, karmiła je naturalnie, co spowodowało trudności w rozpoznaniu kolejnej ciąży.

W związku z niedotrzymaniem terminu wskazanego w art. 15b ust. 5 u.ś.r. Prezydent m.st. Warszawy odmówił skarżącemu prawa do jednorazowej zapomogi. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na odmowną decyzję, chociaż w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych dominuje wykładnia art. 15b ust. 5 u.ś.r. umożliwiająca przyznanie „becikowego” także w sytuacji, gdy kobieta – z niezawinionych przez siebie przyczyn – podlegała opiece medycznej później niż od 10 tygodnia ciąży. Rozstrzygnięcie WSA podtrzymał Naczelny Sąd Administracyjny.