Celowość wydawania wyroków interpretacyjnych, które w mniejszym niż wyroki „derogujące” ingerują w system prawa, nie jest już w zasadzie kwestionowana. Przyjmuje się, że są one instrumentem zapewnienia ładu konstytucyjnego – eliminując wątpliwości interpretacyjne, służą pewności prawa, która jest wartością konstytucyjną.

Wyroki interpelacyjne są szczególnie istotne, gdy źródła wątpliwości interpretacyjnych tkwią przede wszystkim w Konstytucji. Przykładem pytanie prawne NSA o informację publiczną prezydenta RP, gdzie sentencja interpretacyjna była w pierwszej kolejności wykładnią art. 144 Konstytucji.¹

Co się wyłoniło w ostatnich latach?

Po pierwsze, wyroki interpretacyjne mogą służyć wzmacnianiu orzecznictwa sądów. Nawet ukształtowana linia orzecznicza wskazująca na określone rozumienie, nie nadaje temu rozumieniu mocy powszechnie obowiązującej. Można wskazać przykłady działania organów państwa, które nie podzielają interpretacji sądów, np. w sprawach podatkowych. Sformułowanie określonego rozumienia przepisu w wyroku interpretacyjnym nadaje mu moc powszechnie obowiązującą, zgodnie z dyspozycją art. 190 ust. 1 Konstytucji. Dlatego także wyrok interpretacyjny oraz wyrok o pominięciu – ma moc powszechnie obowiązującą, a zatem organy władzy publicznej, w tym władzy sądowniczej, mają obowiązek przestrzegania go.

Po drugie, w wyrokach interpretacyjnych Trybunał orzeka w kwestii konstytucyjności przepisu rozumianego w określony sposób, a więc – konstytucyjności normy prawnej wywiedzionej z tego przepisu. Na system prawa składają się normy prawne, a nie przepisy. Do kompetencji Trybunału należy kontrola spójności systemu, czyli kontrola hierarchicznej zgodności norm – a nie przepisów – prawnych. Zbiór przepisów to tylko tekst, z którego normy się wywodzi. Wyroki interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego są wyrokami o normach prawnych. Nie jest to ocena poprawności wykładni przyjętej przez organy stosowania prawa, lecz ocena normy, którą sądy oraz inne organy władzy publicznej odczytały w drodze wykładni przepisów. Trybunał starannie odróżnia te dwie sytuacje – podkreśla, że nie jest „superinstancją” weryfikującą ostateczne rozstrzygnięcia sądowe, i umarza postępowania, w których podejmuje się próbę zakwestionowania jednej z wielu wykładni przyjmowanych przez sądownictwo. Takie jest też podejście TK do pytań prawnych sądów jeżeli mają na celu podważenie przez sąd pytający jednej z interpretacji przepisu przyjętej przez Sąd Najwyższy².