Foto: J. Bogacz

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Prof. dr hab. Andrzej Rzepliński

Wystąpienie na Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Sądu Najwyższego

Warszawa, 28 maja 2015 roku

Szanowni Państwo!

Bardzo dziękuję za zaproszenie na Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego. Jest to dla mnie zaszczyt i przyjemność być gościem na tej dorocznej uroczystości władzy sądowniczej. Sama uroczystość zaś jest dobrą okazją do rozmowy o współpracy Trybunału Konstytucyjnego z Sądem Najwyższym oraz rozmowy o sądownictwie powszechnym i wojskowym w roku minionym.

Aby dobrze radzić sobie ze złożonymi problemami prawnymi, które przychodzi nam rozstrzygać, musimy umieć ze sobą współpracować. Bez tej współpracy, wzajemnego szacunku i obustronnej życzliwości ani Sąd Najwyższy, ani Trybunał Konstytucyjny nie będą w stanie optymalnie zapewniać hierarchiczną zgodność norm w systemie prawa oraz sprawiedliwość wyroków sądów powszechnych i wojskowych, a w konsekwencji skuteczną ochronę dobra wspólnego oraz wolności i praw człowieka i obywatela.

Warunkiem dobrej współpracy jest rozmowa, również o tych sprawach, na które zapatrujemy się odmiennie. Do takich spraw Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego od dawna należą orzeczenia o złożonej formuje sentencji – wyroki interpretacyjne Trybunału oraz wyroki Trybunału o pominięciu prawodawczym. W ostatnich latach odmienność perspektyw przyjmowanych w tych sprawach przez nasze instytucje się zawęża. Jest to istotne, bowiem im bliższe będą nasze stanowiska, tym skuteczniejsi będziemy w realizacji wspomnianej konstytucyjnej misji zapewnienia hierarchicznej zgodności norm w systemie prawa, urzeczywistnienia sprawiedliwości, gwarancji dla rządów dobrego prawa, ochrony dobra wspólnego oraz wolności i praw człowieka i obywatela.

*****

Kiedy Trybunał Konstytucyjny wydaje wyrok, musi wziąć pod uwagę różne czynniki, w szczególności:

• zapewnienie spójności systemu prawnego i hierarchicznej zgodności norm,
• zapewnienie sprawnego i odpowiedzialnego funkcjonowania organów władzy publicznej,
• skuteczne poszanowanie wolności i praw człowieka i obywatela,
• skutki wyroku dla prawodawcy i organów stosowania prawa, zwłaszcza dla sądów, oraz
• konstytucyjne i ustawowe zasady postępowania przed sądem konstytucyjnym.

Często jest tak, że trudno te wszystkie czynniki uwzględnić jednocześnie. Aby uwzględniać je w maksymalnym stopniu, trzeba biegłości w sztuce prawniczej, wyobraźni oraz precyzyjnych narzędzi orzeczniczych. Do takich narzędzi zaliczam stosowanie przez Trybunał formuł interpretacyjnych w sentencji niektórych wyroków oraz orzekanie o pominięciach prawodawczych. Na temat tych dwóch typów wyroków Trybunału Konstytucyjnego i ich wpływu na praktykę stosowania prawa mamy obszerną literaturę teoretyczną i szereg ważnych orzeczeń SN, wiele już zostało powiedziane i napisane.