45.  W ocenie Naczelnej Rady Adwokackiej, ograniczenie wolności i praw obywatelskich sędziów w stanie spoczynku należy uznać za niedopuszczalne, ze względu na jego nieproporcjonalność. Na gruncie zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP trudno jest znaleźć jakiekolwiek uzasadnienie dla konieczności wprowadzenia tak daleko idących ograniczeń wobec fundamentalnych praw obywatelskich sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku. Osoby te nie orzekają w Trybunale Konstytucyjnym, i w związku z tym ich poglądy polityczne, etyczne, religijne i inne nie mogą mieć wpływu na treść orzekania. W tym stanie rzeczy nie można ustalić, jaka inna przyczyna, niż zachowanie obiektywizmu sędziowskiego w orzekaniu, mogłaby uzasadniać tak dalece idące ograniczenia w funkcjonowaniu społecznym sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku. Naczelna Rada Adwokacka podkreśla, że działalność publiczna sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku stanowi cenny wkład w debatę publiczną.

Ograniczenia w zakresie wolności i praw ekonomicznych

46.  Zdaniem Naczelnej Rady Adwokackiej, podobne zastrzeżenia budzi ograniczenie praw i wolności ekonomicznych sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku. Zgodnie z art. 32 ust. 1 projektu ustawy, przejście sędziego Trybunału Konstytucyjnego w stan spoczynku nie oznacza zniesienia wobec niego ograniczeń przewidzianych w odniesieniu do sędziów konstytucyjnych w okresie zajmowanego stanowiska. Na szczególną uwagę zasługuje okoliczność, że sędziowie konstytucyjni podlegają unormowaniom przewidzianym w art. 20 projektu ustawy - przepis ten zakazuje sędziemu prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno osobiście, jak i poprzez uczestnictwo w spółce kapitałowej bądź osobowej. Sędzia w stanie spoczynku nie może także być piastunem organu osoby prawnej i posiadać więcej niż 10% akcji bądź udziałów w spółce z o.o.

47. Ograniczenia wynikające z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 20 projektu ustawy dotyczą szeregu wolności i praw gwarantowanych przez Konstytucję: RP wolności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP), prawa własności (art. 64 Konstytucji RP), swobody wyboru miejsca pracy (art. 65 Konstytucji RP). O ile wprowadzenie tego rodzaju ograniczeń wobec czynnych sędziów Trybunału jest zrozumiałe i wynika z istoty ich funkcji, o tyle należy uznać, że stosowanie tych ograniczeń wobec osób, które już nie orzekają (i nigdy nie będą mogły orzekać w Trybunale Konstytucyjnym w przyszłości) jest ograniczeniem nieproporcjonalnym i funkcjonalnie niezrozumiałym. Trudno bowiem zrozumieć, dlaczego sędzia w stanie spoczynku nie może być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą, członkiem rady nadzorczej spółki (która przecież nie musi wcale prowadzić działalności gospodarczej).