Siedziba HSBC w Londynie. Foto: mattbuck, Wikimedia Commons

W połowie maja 2012 roku Sąd Najwyższy w Londynie, po trwającym 4,5 roku sporze, wydał werdykt oddalający pozew rodziny Shah (Jayesh Shah, Shaleetha Mahabeer) prowadzącej interesy w Zimbabwe, o odszkodowanie od HSBC Private Bank (UK) Limited za nieuprawnione wstrzymanie czterech transakcji finansowych. Powodem niewykonania instrukcji klienta było podejrzenie - jak się później okazało nieuzasadnione - o pranie brudnych pieniędzy. Według rodziny Shah poniosła ona straty sięgające ponad 300 mln funtów. Sprawa wywołała spory rezonans, ale tylko w kołach bankowych i finansowych, nie odbiła się natomiast szerszym echem wśród opinii publicznej. A szkoda, bowiem konsekwencje sporu i wydanego werdyktu są wieloaspektowe i dalekosiężne, wykraczają poza subiektywne poczucie krzywdy milionera z Zimbabwe.

Dla nas sprawa ta jest okazją do refleksji nad coraz bardziej omnipotentnym państwem, które nie tylko nie obumiera – jak wieszczyli teoretycy globalizacji – ale rośnie w siłę, kontroluje wszelkie sfery życia społeczno-gospodarczego, a w ostatnich latach brutalnie wdarło się w sferę prywatnego sektora finansowego i pieniędzy obywateli. Perswazją, siłą i szantażem zwerbowało do współpracy, chełpiące się swoją niezależnością, banki.

Analizę należałoby rozpocząć od przytoczenia podstawowych faktów. Bank HSBC w okresie od września 2006 do lutego 2007 roku nie zastosował się do instrukcji swojego klienta, biznesmena z Zimbabwe - Shaleetha Mahabeer Shaha i zablokował jego cztery operacje na łączną sumę 38 mln funtów. Bank podejrzewając, iż ma do czynienia z procederem prania brudnych pieniędzy, złożył przewidziane prawem raporty o podejrzanym działaniu (SAR – Suspicious Activity Report) do jednostki brytyjskiego wywiadu skarbowego SOCA (Serious Organised Crime Agency). Jednocześnie HSBC odmawiało klientowi informacji o przyczynach zablokowania transakcji ze względu na „zobowiązania ustawowe Wielkiej Brytanii”. Po pewnym czasie wywiad skarbowy SOCA poinformował, iż Shah nie był przedmiotem żadnego śledztwa i udzielił zgodę na dokonanie transakcji jako w pełni legalnych. Jednak opóźnienia w wykonaniu płatności spowodowały – zdaniem Shaha - zamrożenie jego inwestycji w Zimbabwe, a w konsekwencji znaczące straty finansowe i wizerunkowe. W związku z tym rodzina Shah wniosła pozew przeciwko HSBC uznając, iż w wyniku działań banku poniosła straty w wysokości 331 mln funtów.