14 sierpnia rząd powinien zająć stanowisko w sprawie poselskiego projektu ustawy o samorządzie gminnym. Celem projektu jest zapewnienie dostępu do pomocy prawnej osobom najuboższym.

Konieczność zmian wynika z braku takiej regulacji w polskim systemie prawnym. Do tej pory nie pojawiły się żadne regulacje, które umożliwiałyby osobom fizycznym o niskim statusie materialnym dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym, a także w postępowaniu przed organami administracji publicznej. W ciągu ostatnich 10 lat powstało kilka projektów ustaw, ale żaden nie doczekał się uchwalenia.

Etap przedsądowy

W projektowanych założeniach przyjęto, że nieodpłatna pomoc prawna udzielana będzie osobom niezamożnym
(najuboższym) i będzie obejmować swoim zakresem pomoc prawną na etapie przedsądowym w postaci m.in. porad prawnych, opinii, a także w razie potrzeby  sporządzanie pism procesowych do sądu, organu administracji publicznej lub do innego podmiotu (tzw. podstawowa pomoc prawna).

Wyłączeniu ulegają natomiast kwestie zastępstwa prawnego i procesowego stron, co wiązałoby się z utrudnieniami logistycznymi oraz zbyt dużymi nakładami finansowymi. Pomoc prawna  będzie udzielana zatem tylko w formie podstawowej.

Wniosek o pełnomocnika z urzędu

Osoby potrzebujące zastępstwa procesowego bądź prawnego będą informowane o możliwości skorzystania z takiej pomocy poprzez złożenie sądowi wniosku o przyznanie  pełnomocnika z urzędu.

Istotą pomocy prawnej z urzędu jest to, iż zapewniana jest o¬na osobom, które z powodu niskich dochodów nie mogą ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego, a korzystanie z usług profesjonalisty jest konieczne do obrony ich praw. Sąd przyzna pomoc prawną z urzędu wówczas, gdy uzna, że udział profesjonalnego pełnomocnika jest w sprawie
niezbędny. Dzieje się tak w sprawach wyjątkowo skomplikowanych, gdy osoba nie mająca wykształcenia prawniczego może nie poradzić sobie w obronie swoich praw. Przyznanie adwokata lub radcy prawnego z urzędu nie jest jednak automatyczne, sąd musi dojść do przekonania, że udział pełnomocnika jest konieczny.

Listę podmiotów uprawnionych do korzystania z  pomocy społecznej można oprzeć na katalogu podmiotowym zawartym w ustawie o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.( Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.)