Pomoc jest finansowana z rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na współpracę rozwojową, środków MSZ, a także środków pozostających w dyspozycji innych ministerstw. Choć wysokość pomocy rośnie (z 500 milionów złotych w 2004 roku do ponad 1,2 miliarda złotych w roku 2011), nadal jest niższa niż zobowiązania podjęte przy wstępowaniu do UE. Zdecydowaną większość pomocy stanowią środki wydatkowane w ramach współpracy wielostronnej realizowanej za pośrednictwem instytucji i organizacji międzynarodowych (głównie Unii Europejskiej). W ramach pomocy realizowanej bezpośrednio (pomoc dwustronna), Polska przez działania administracji państwowej, uczelni wyższych i organizacji pozarządowych wspiera w szczególności kraje Partnerstwa Wschodniego, a także wybrane regiony Afryki, Azji i Bliskiego Wschodu.

Tym, co wyróżnia działania realizowane w ramach Polskiej Pomocy na świecie, jest jej obywatelski charakter i uspołecznienie. Istotna część pomocy dwustronnej jest realizowana z zaangażowaniem samorządów i organizacji pozarządowych. Organizacji, które – w przeciwieństwie do wielu krajów – działają nie tylko na polu współpracy międzynarodowej, ale także w kraju. Przykładami mogą być Helsińska Fundacja Praw Człowieka (wspierająca oraz kształcąca obrońców praw człowieka między innymi w Rosji, krajach Partnerstwa Wschodniego i Azji Centralnej) czy Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, kształcąca polskich samorządowców, ale też wspierająca samorządność między innymi na Ukrainie. Innym przykładem jest Polska Akcja Humanitarna, budująca studnie w Sudanie i jednocześnie dożywiająca dzieci w Polsce.

Obywatelskim wymiarem polskiej pomocy jest też wolontariat. Wysyłani przez polskie organizacje pozarządowe, takie jak Salezjański Wolontariat Misyjny, wolontariusze ofiarowują swój czas, wiedzę i umiejętności, by służyć najbardziej potrzebującym w krajach Afryki, Ameryki Południowej, Europy Wschodniej i Azji. Od Mongolii, przez Ghanę, aż po Argentynę wspierają lokalne społeczności jako nauczyciele, służą potrzebującym jako lekarze i rehabilitanci, z rolnikami dzielą się wiedzą z zakresu uprawy i przetwórstwa, pomagają kobietom rozpocząć pierwszy biznes.

Polska specjalność: wsparcie demokracji

Ważnym etapem dojrzewania systemu polskiej pomocy i pierwszą okazją do realnego wpłynięcia na kształt systemu pomocowego w Unii Europejskiej była polska prezydencja w Unii Europejskiej. Niemal natychmiast po brutalnym stłumieniu demokratycznych aspiracji społeczeństwa białoruskiego w czasie wyborów prezydenckich (grudzień 2010 roku) Polska zaprosiła do Warszawy przedstawicieli zachodnioeuropejskich rządów i organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego Białorusi. Konferencja „Solidarność z Białorusią” była nie tylko okazją do przedstawienia polskiej, unijnej i amerykańskiej oferty dla demokratycznych środowisk białoruskich, ale przede wszystkim okazją do zastanowienia się, jaką politykę powinny prowadzić rządy i społeczeństwa demokratycznych krajów wobec autorytarnych reżimów – szczególnie w krajach sąsiednich. Na tej konferencji szukaliśmy odpowiedzi, jak pomagać, nie wspierając jednocześnie autorytarnych przywódców ani nie doprowadzając do izolacji obywateli.