1. Glosowany wyrok [z dnia 23 stycznia 2014 r., sygn. akt K 51/12; artykuł pochodzi z "Przeglądu Sejmowego" nr 2/2014 – red. OK] został wydany w sprawie zainicjowanej wnioskiem Rzecznika Praw Obywatelskich [dalej: RPO, wnioskodawca], który zakwestionował konstytucyjność art. 492 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. — Kodeks wyborczy [dalej: k.w.]. Zaskarżony przepis stanowi: „Wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek: orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej do końca kadencji”. Z kolei w myśl art. 5 pkt 6 k.w.: „Ilekroć w kodeksie jest mowa o wójcie — należy przez to rozumieć także burmistrza i prezydenta miasta”.

W opinii RPO, art. 492 § 1 pkt 6 k.w. jest niezgodny z art. 60 w związku z art. 32 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz z art. 29 lit. a Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r. [dalej: Konwencja], gdyż: z jednej strony, „w przypadku wygrania przez kandydata z takim orzeczeniem wyborów należałoby wygasić jego mandat w pierwszym dniu urzędowania”, a więc „bierne prawo wyborcze tej kategorii podmiotów ma w istocie charakter pozorny”.

Z drugiej strony, orzeczenie niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydane po objęciu funkcji publicznej, wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia mandatu bez względu na zachowanie faktycznej zdolności do pełnienia funkcji wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Ponadto, „nie można znaleźć przesłanek do zróżnicowania dostępu osób z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielniej egzystencji do funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz innych funkcji publicznych, które z powodzeniem wykonują [np. mandat posła — uwaga D.L.-S.] [...]. Wprowadzona regulacja nie pozostaje w związku z normami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi. Trudno jest w ogóle wskazać cel, jakiemu kwestionowany przepis ma służyć. Okoliczność, iż taka regulacja została wprowadzona tylko w zakresie sprawowania funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może wskazywać, że ma ona charakter arbitralny” [5]. Reasumując, zaskarżony przepis dyskryminuje osoby niepełnosprawne w dostępie do służby publicznej.