Prawo do odmowy wykonania świadczenia medycznego daje lekarzom artykuł 39 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. W całości brzmi on tak:

Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego.

Artykuł 30 mówi o tym, że lekarz nie może powstrzymać się od wykonania świadczenia medycznego w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta. Z zapisu tego wynikają trzy rzeczy. Po pierwsze, odmówiwszy wykonania świadczenia, lekarz ma obowiązek wskazania pacjentowi realnej możliwości uzyskania tego świadczenia gdzie indziej. Po drugie, lekarz musi odnotować fakt odmowy w dokumentacjo medycznej. Po trzecie, ma on obowiązek oficjalnego poinformowania o tym swojego przełożonego.

Kilka miesięcy przed tym, jak media zaczęły opisywać tę sprawę, Komitet Bioetyki przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk wydał stanowisko w sprawie niepokojącego nadużywania klauzuli sumienia oraz niezapewnianiu pacjentom możliwości uzyskania należnego im świadczenia. Zachęcam do przeczytania całego stanowiska, gdyż zwięźle wyjaśnia czym jest klauzula sumienia, jakim celom powinna ona służyć i kiedy nie powinno się jej używać.

Co wolno lekarzowi

Ani intensywność czyjegoś przekonania o słuszności własnego poglądu, ani gorliwość w jego głoszeniu, same w sobie nie stanowią dostatecznej racji dla działania w imię tego poglądu.

Klauzula sumienia ma za zadanie chronić integralność moralną lekarza, który ze względu na swój zawód może znaleźć się w sytuacji niejednoznacznej moralnie. Z drugiej strony prawo lekarza nie może przesłaniać istoty służby zdrowia, to jest zapewnienia świadczeń medycznych pacjentom. Stąd konieczność regulacji prawnej i określenia kiedy taka zasada miałaby być aplikowana, a kiedy nie.