– Wiele wskazuje więc na to, że organizacje stały się ofiarami "zaciskania pasa" przez szukającą oszczędności w obliczu kryzysu finansowego oraz dążeń do zmniejszenia deficytu finansów publicznych administrację – wyjaśnia Jan Herbst. – Mamy do czynienia z istotnym skurczeniem się strumienia środków z dwóch głównych źródeł zewnętrznych w stosunku do samego sektora – z sektora publicznego i filantropii. Nie ulega wątpliwości, że przyczyn tej sytuacji należy upatrywać w trudnościach, z jakimi muszą mierzyć się darczyńcy i mecenasi organizacji w czasach kryzysu.

Powszechne źródła nie zawsze istotne

Analizując dane, trzeba jednak pamiętać, że duży procent organizacji korzystających z danego źródła nie oznacza automatycznie, że płyną z niego duże kwoty pieniędzy. Na wykresie poniżej widać, jaki procent organizacji korzysta z danego źródła finansowania, a także jakie ma ono znaczenie w budżecie organizacji (dla jakiej części jest jedynym źródłem przychodów, a dla jakiej jest najważniejszym, dominującym źródłem przychodów).

Składki członkowskie są najpowszechniejszym źródłem finansowania organizacji, a dla ok. jednej trzeciej korzystających z nich organizacji wpływy z nich pochodzące są głównym źródłem ich przychodów. Jednak dotyczy to przede wszystkim organizacji stosunkowo niewielkich: w 75% przypadków nominalna wartość przychodów ze składek nie przekracza 10 tys. zł.

Z kolei środki samorządowe są zwykle dużo większe: w połowie przypadków przekraczają 15 tys. zł, a w ok. 15% przypadków (czyli w przypadku 8% ogółu organizacji pozarządowych) opiewają na kwotę większą niż 100 tys. zł. Dla większości organizacji, które z nich korzystają, pieniądze samorządu stanowią największe źródło przychodów.

Jeszcze wyższa jest zwykle nominalna wartość środków pochodzących z administracji centralnej oraz funduszy unijnych, zaś dla połowy korzystających z nich organizacji środki te stanowią główne źródło finansowania. Jednocześnie trzeba pamiętać, że korzysta z nich stosunkowo niewiele organizacji.

Pieniądze z działalności gospodarczej uzyskało w 2011 roku 9% organizacji, jednak w przypadku ponad połowy z nich przychody z tego tytułu mają istotne znaczenie dla ich budżetów (przeciętnie stanowią połowę ich przychodów).

Pieniądze publiczne dominują w "budżecie" całego sektora

Na koniec spójrzmy jeszcze na "budżet" całego sektora – szacujemy go na podstawie popularności poszczególnych źródeł, ich znaczenia w budżetach organizacji oraz nominalnej wartości przepływów (przy czym trzeba pamiętać, że szacunki takie obarczone są pewnym błędem wynikającym z wielkości i jakości próby badawczej oraz z jakości zebranych danych finansowych).

Okazuje się, że ponad połowa funduszy, z których korzysta polski trzeci sektor, to pieniądze publiczne: samorządowe (19%), rządowe i administracji centralnej (18%), europejskie (12%) oraz wpłaty z tytułu 1% podatku (3%). Porównanie z danymi z lat poprzednich pokazuje, że doszło do zmniejszenia się udziału przychodów sektora ze środków budżetu państwa (przy czym jest on znacznie mniejszy, niż wynikałoby to ze spadku liczby organizacji korzystających z tych środków, co może wskazywać na wzrost koncentracji tych środków). Jednocześnie zwiększył się zdecydowanie strumień środków pochodzących z Unii Europejskiej. Jak tłumaczyć te zmiany?