Takie ujęcie wymaga ponadnarodowych regulacji wielu spraw: zarówno rynku energii, jak i rozbrojenia. Tymczasem opcja “suwerennistów” czy narodowców nie tylko nie ma chęci do współdziałania w wymiarach środowiskowych (blokowanie rozwoju odnawialnych źródeł energii), ale też lekceważy aż do granic sabotażu międzynarodowe wysiłki w tym kierunku (ośmieszanie działań przeciwko zmianom klimatycznym).

Ekologia jako filar patriotyzmu sprawdza się znakomicie, jednak musi to być patriotyzm, a nie “suwerenizm” ani nacjonalizm, musi to być patriotyzm obywateli, którzy rozumieją, że na świecie są równi wśród równych i również odpowiedzialni.

Czy istnieje patriotyzm bez nacjonalizmu?

Jeśli patriotyzm opierać na narodowej tożsamości – jako czymś, co dziedziczymy, na co nie mamy wpływu, możemy to jedynie pielęgnować lub roztrwonić i zszargać, to prawdopodobnie nie da się mówić o patriotyzmie bez nacjonalizmu. Jeśli jednak patriotyzm oprzeć na obywatelstwie, nie tylko formalnym, ale także szerzej – na byciu pełnoprawnym członkiem jakiejś wspólnoty – może się okazać, że jest on bliższy ogrodnictwa. Członkostwo we wspólnocie jest jak uprawianie ogródka: jesteśmy tym bardziej z niego dumni, im więcej włożymy od siebie w te grządki, gazony i klomby.

Jesteśmy bardziej u siebie tam, gdzie wkładamy trochę wysiłku w rozwiązywanie konfliktów, negocjowanie kompromisów i wypracowywanie rozwiązań. Tam, gdzie rozmowy na klatce schodowej nas wciągają i sprawiają, że świat się jawi nieco ciekawszy. Tam, gdzie nasze żądania i  protesty przynoszą efekty. Niekoniecznie w stu procentach takie, jak byśmy chcieli, ale jednak.

I chyba miło jest uprawiać ogródek w towarzystwie osób, które znają się na czymś innym niż my, na przykład umieją opryskiwać drzewa owocowe i chętnie posadzą takie kwiaty, jakich my nie jeszcze znamy.