9 marca 2016 - Trybunał Konstytucyjny ogłasza wyrok w sprawie K 47/15. Foto: B. Cacko ZP BTK

Stanowisko Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 18 lipca 2016 r. w przedmiocie uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z dnia 7 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym (druk sejmowy nr 558).

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 7 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym (druk sejmowy 558), po raz kolejny wyraża pogląd, że Trybunał Konstytucyjny jest jedynym organem władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej mającym kompetencje do ostatecznego i wiążącego wszystkie podmioty rozstrzygania o zgodności prawa z Konstytucją. Zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest kontrola zgodności ustaw i innych aktów prawnych z Konstytucją (art. 79 ust. 1, art. 188 pkt     1, art. 193 Konstytucji). Konstytucja zaś jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 ust. 1 Konstytucji). Zagadnieniem o charakterze nadrzędnym jest zatem stworzenie warunków funkcjonowania Trybunału, odpowiednich do rangi jego zadań.

Pozycja ustrojowa Trybunału, w świetle zadań nałożonych w Konstytucji, stanowi fundament państwa prawnego, a niezakłócone jego funkcjonowanie służy ochronie wolności i praw obywatelskich, w związku z tym ustrój Trybunału powinien umożliwiać sprawne i rzetelne wykonywanie zadań nałożonych w Konstytucji. Dotyczy to także zasad postępowania przed Trybunałem.

Krajowa Rada Sądownictwa wyraża obawę, że niektóre z uchwalonych przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2016 r. uniemożliwią Trybunałowi wywiązywanie się z tej niezwykle istotnej roli, przez to zmienią ustaloną od wielu lat pozycję ustrojową Sądu Konstytucyjnego, obniżając jego rangę i znaczenie społeczne.

Krajowa Rada Sądownictwa podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowiska i opinie dotyczące projektów ustaw normujących ustrój i funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, w tym także wnioski związane z pracami legislacyjnymi dotyczącymi projektów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zawarte w stanowisku Rady z 22 czerwca 2016 r.

Ponadto Krajowa Rada Sądownictwa  zgłasza następujące uwagi.

1. Uchwalony art. 12 ust. 2, przyznając Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej uprawnienie do wyrażenia zgody na stwierdzenie wygaśnięcia mandatu sędziego Trybunału Konstytucyjnego na skutek prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego, narusza zasadę podziału i równoważenia się władz. Przepis ten ingeruje w niezależność i odrębność Trybunału Konstytucyjnego od władzy wykonawczej oraz wkracza w sferę niezawisłości jego sędziów. W państwie opartym na zasadach prawa nie jest dopuszczalna sytuacja, w której organ władzy wykonawczej decyduje o usunięciu sędziego Trybunału ze stanowiska. Niewyrażenie przez Prezydenta zgody na usunięcie sędziego ze stanowiska, mimo orzeczenia wobec sędziego takiej kary dyscyplinarnej, podważyłoby zaufanie obywateli do sądów oraz orzeczeń Sądu Konstytucyjnego stanowiących fundament systemu prawnego państwa. Ponadto zgoda Prezydenta na usunięcie ze stanowiska sędziego Trybunału Konstytucyjnego, stosownie do art. 144 ust.2 Konstytucji, wymagałaby kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Przyjęty przepis budzi wątpliwości co do zgodności z Konstytucją, w szczególności, gdy uwzględni się motywy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 marca 2016 r. w sprawie o sygn. K 47/15, w którym Trybunał stwierdził, że pozbawienie Zgromadzenia Ogólnego i Prezesa Trybunału kompetencji do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu sędziego i przyznanie tej kompetencji Sejmowi jest niezgodne z art. 173 w zw. z art. 10 ust. 1 oraz z art. 195 ust. 1 Konstytucji.