II. Wyroki - reakcja konieczna

Reakcja prawodawcy jest konieczna (tj. prawodawca musi wprowadzić określone zmiany w prawie, aby doprowadzić do usunięcia stanu niekonstytucyjności stwierdzonego wyrokiem Trybunału), kiedy:
a) utrata mocy obowiązującej przez niekonstytucyjne przepisy prowadzi do powstania luki w prawie. Tę lukę może wypełnić wyłącznie prawodawca, wydając nowe przepisy,
b) Trybunał stwierdzi w wyroku, że stan niekonstytucyjności wynika z braku odpowiednich przepisów. Nowe przepisy może wydać wyłącznie prawodawca,
c) utrata mocy obowiązującej przez niekonstytucyjne przepisy skutkuje tym, że innych przepisów nie da się zastosować. Prawodawca musi wydać nowe przepisy, aby umożliwić stosowanie pozostałych przepisów,
d) Trybunał stwierdzi niekonstytucyjność niektórych przepisów ustawy, o której zbadanie wniósł Prezydent przed jej podpisaniem, a jednocześnie przepisy tej ustawy nie są z nią nierozerwalnie związane. Prowadzi to do sytuacji, w której do systemu prawa może wejść ustawa bez niektórych jej przepisów. Prawodawca powinien te braki uzupełnić,
e) Trybunał wprost wskaże w uzasadnieniu wyroku, że prawodawca musi wprowadzić określone zmiany w prawie (w celu wykonania wyroku) z przyczyn innych niż powyższe.

Lista 30 zaległych wyroków jest zamieszczona internetowej stronie Trybunału Konstytucyjnego.

Reakcja zalecana

Reakcja prawodawcy jest zalecana (tj. zaleca się, aby prawodawca wprowadził określone zmiany w prawie), kiedy wyrok Trybunału usuwa samodzielnie stan niekonstytucyjności, jednak dla zapewnienia jasności prawa prawodawca powinien wprowadzić określone zmiany. Chodzi w szczególności o sytuacje, gdy:
a) Trybunał stwierdzi konstytucyjność lub niekonstytucyjność przepisu w określonym jego rozumieniu. Wówczas wprowadzenie przez prawodawcę zmian w prawie jest zalecane po to, by treść przepisów odzwierciedlała wyrok Trybunału, a tym samym wykluczała ich niekonstytucyjne rozumienie,
b) Trybunał stwierdzi niekonstytucyjność przepisu w określonym zakresie. Czasem do usunięcia stanu niekonstytucyjności nie trzeba orzekać o „całym” przepisie, ale tylko o jego określonym zakresie. Wówczas wprowadzenie przez prawodawcę zmian w prawie jest zalecane po to, by treść przepisów odzwierciedlała wyrok Trybunału, a tym samym wykluczyła ich niekonstytucyjny zakres.