Oryginał Konwencji. Foto: serwis ETPC

3 września Europejski Trybunał Praw Człowieka świętuje 60 rocznicę początku obowiązywania Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (inaczej - Europejska Konwencja Praw Człowieka, czyli EKPC) została podpisana w Rzymie 1 listopada 1950 r., a jej wejście w życie warunkowało złożenie w Strasburgu dziesięciu dokumentów ratyfikacyjnych. Dokument nr 10 został złożony 3 września 1953 r. przez Wielkie Księstwo Luksemburg. Od 1953 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka zajął się ponad 500 000 spraw i wydał około 16 500 wyroków. Liczby te obrazują ogrom przedsięwzięcia, jakie zostało zainicjowane wejściem w życie Konwencji.

Obowiązywanie Konwencji oraz działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w powojennej i współczesnej Europie wymyka się tradycyjnemu spojrzeniu na prawo międzynarodowe. Wpływ Konwencji na rzeczywistość prawną poszczególnych państw-stron jest nie do przecenienia. Po raz pierwszy w historii prawa państwom narodowym - do tej pory regularnie skłóconym i toczącym ze sobą wojny - udało się stworzyć ponadnarodowy, stały system ochrony i skutecznego wykonywania określonych norm prawnych. I co więcej - treść tych norm prawnych nie dotyczy partykularnych interesów gospodarczych lub politycznych , lecz obrony praw zwykłych obywateli, którzy w konfrontacji z machiną państwową stali zazwyczaj na z góry straconej pozycji. Z dzisiejszej perspektywy - ludzi żyjących w bezpiecznych granicach Unii Europejskiej, nawykłych już do kręcenia nosem na "kolejne pomysły" decydentów i prawodawców unijnych - rewolucyjność zmian zachodzących w latach 1950 w Europie może wydać się przesadzona. Nic bardziej mylnego. W ochronie praw podstawowych szukać można korzeni samej koncepcji "europejskości" - to Konwencja o prawach człowieka przetarła szlak integracji europejskiej, poprzedzając przyjęcie Traktatów Rzymskich w 1957 r. Rewolucyjna jest także treść Konwencji - jej sygnatariusze, być może nie zdając sobie z tego sprawy, dali do ręki swym współobywatelom oręż do walki o ich własne prawa z ich własnymi organami władzy, i to na szczeblu międzynarodowym. Bez wątpienia była to rzecz bez precedensu.