2. Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zarzutów Trybunał wskazał, że zaskarżone rozporządzenie utraciło moc obowiązującą 31 grudnia 2015 r. Utrata mocy obowiązującej przepisu będącego przedmiotem skargi konstytucyjnej przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał stanowi zasadniczo przyczynę umorzenia postępowania. Jednakże, stosownie do § 21 nowego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, „do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji”. Kwestionowany § 2 ust. 3 rozporządzenia w sprawie opłat adwokackich będzie zatem stanowił podstawę rozstrzygnięć sądów o kosztach postępowania w sprawach wszczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2016 r., do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Możliwość stosowania § 2 ust. 3 rozporządzenia w sprawie opłat adwokackich w przyszłości nie uzasadnia zatem umorzenia postępowania w tym zakresie ze względu na utratę mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu.

3. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił zarzutu przedstawionego w skardze konstytucyjnej, że brak zaliczenia podatku VAT do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata z wyboru, uniemożliwia czy też ogranicza jednostce dostęp do sądu gwarantowany w art. 45 ust. 1 konstytucji. Nie można przyjąć, że wówczas, gdy sąd przyznaje stronie wygrywającej proces zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru według norm określonych w rozporządzeniu w sprawie opłat adwokackich, bez powiększenia tej kwoty o stawkę podatku VAT, występuje nadmiernie wysokie ryzyko ekonomiczne, które ogranicza obywatelowi dochodzenie ochrony jego praw na drodze sądowej. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie można utożsamiać dostępności do sądu z „ekonomiczną opłacalnością” wszczęcia czy też prowadzenia postępowania sądowego.

Trybunał Konstytucyjny nie kwestionuje poglądu wyrażonego przez skarżącego, że wysokość wynagrodzenia pełnomocnika może okazać się barierą ekonomiczną dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Jednak w przypadku, gdy jednostka nie może ponieść kosztów wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru (łącznie z podatkiem od towarów i usług), obowiązkiem państwa jest zapewnienie prawa dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej. Zwolnienie z kosztów gwarantuje uzyskanie ochrony sądowej podmiotom gorzej sytuowanym, dla których poniesienie kosztów w całości, a nawet w części, nie jest możliwe bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania.