Uchodźcy w Calais (Francja). Foto: polishexpress.co.uk

Zdaniem rzecznika generalnego TS UE Macieja Szpunara cudzoziemiec, który nie został ujęty na etapie nielegalnego przekraczania zewnętrznej granicy Obszaru Schengen nie może zostać pozbawiony wolności tylko i wyłącznie z powodu nielegalnego wjazdu na terytorium państwa członkowskiego.

Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której cudzoziemiec zostaje ujęty na etapie wyjazdu z Obszaru Schengen, znajduje się w sytuacji zwykłego tranzytu i jest objęty procedurą readmisji do państwa, z którego przyjechał. (Opinia rzecznika generalnego w sprawie C-47/15 Sélina Affum / Préfet du Pas de Calais i Procureur général de la Cour d'appel de Douai).

Prawo francuskie stanowi, że w przypadku nielegalnego wjazdu na terytorium francuskie obywatele państw trzecich mogą zostać skazani na karę pozbawienia wolności w wymiarze roku.

W dniu 22 marca 2013 r. Sélina Affum, obywatelka Ghany, została ujęta przez policję francuską w punkcie wjazdu do tunelu biegnącego pod Kanałem La Manche, na pokładzie autobusu udającego się z Gandawy (Belgia) do Londynu (Zjednoczone Królestwo). Po okazaniu paszportu belgijskiego zawierającego zdjęcie oraz nazwisko osoby trzeciej, nie będąc w posiadaniu żadnego innego dowodu tożsamości ani dokumentu przewozu wystawionego na jej nazwisko, została ona, w pierwszej kolejności, zatrzymana z powodu nielegalnego wjazdu na terytorium francuskie, a następnie umieszczono ją w ośrodku detencyjnym w oczekiwaniu na readmisję do Belgii.

Ponieważ Sélina Affum zakwestionowała zgodność z prawem umieszczenia jej w ośrodku detencyjnym, Cour de Cassation (sąd najwyższy, Francja) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy w świetle dyrektywy w sprawie powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich^[1], nielegalny wjazd obywatela państwa trzeciego na terytorium krajowe może spotykać się z sankcją w postaci kary pozbawienia wolności.

W przedłożonej dzisiaj opinii rzecznik generalny Maciej Szpunar przypomniał, w pierwszej kolejności, że dyrektywa znajduje zastosowanie do obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium państwa członkowskiego i że zgodnie z orzecznictwem Trybunału nie stoi ona na przeszkodzie pozbawieniu takiego obywatela wolności w dwóch sytuacjach:
1) jeśli przeprowadzono postępowanie w sprawie powrotu zgodnie z omawianą dyrektywą, obywatel państwa trzeciego nadal nielegalnie przebywa na terytorium państwa członkowskiego, a brak jest uzasadnionego powodu przemawiającego przeciwko powrotowi^[2] i
2) jeśli po przeprowadzeniu postępowania w sprawie powrotu zgodnie z omawianą dyrektywą obywatel państwa trzeciego ponownie nielegalnie wjeżdża na terytorium tego państwa z naruszeniem zakazu wjazdu^[3].

Rzecznik generalny uważa, że dyrektywa jak najbardziej znajduje zastosowanie do sytuacji S. Affum. Zastosowanie dyrektywy wobec niej byłoby wykluczone dopiero wtedy, gdyby została ona ujęta w chwili wjazdu na terytorium Obszaru Schengen przez granicę zewnętrzną. Tymczasem celem S. Affum nie był wjazd na terytorium Obszaru Schengen (na którym już się znajdowała w związku ze swoim pobytem w Belgii i Francji), lecz jego opuszczenie (Zjednoczone Królestwo nie należy do Obszaru Schengen).