Głównym powodem rozrostu szarej strefy jest oczywiście wysoki poziom opodatkowania legalnych papierosów akcyzą, co wpływa na wzrost ich cen i czyni przemyt coraz bardziej opłacalnym. Podatek akcyzowy na papierosy składa się z dwóch części – części kwotowej i części procentowej (ad valorem). W Polsce, w roku 2014, podatek ten wynosił 31,41 procent ceny detalicznej oraz 206,76 złotych za każdy 1000 papierosów. Po uwzględnieniu odpowiedniego do przeliczeń kursu walutowego (kurs 4,23 PLN/EUR; podawany przez UE w październiku roku poprzedniego) okazuje się, że Polska już w ubiegłym roku spełniała wymogi unijne, na których spełnienie otrzymała czas do 1 stycznia 2018 roku. Wysokość akcyzy na 1000 papierosów wynosi bowiem w Polsce 92,86 euro wobec wymaganego minimum na poziomie 90 euro. Pozostałe dwa kryteria unijne są także już obecnie wypełnione – udział akcyzy w cenie wynosi 66,3 procent (wymóg 60 procent), a udział akcyzy kwotowej w całkowitej kwocie obciążenia podatkiem akcyzowym i VAT na średniej ważonej cenie wynosi 41,1 procent (wymóg od 7,5 do 76,5 procent).

Wzrost stawek podatku akcyzowego w ostatnich latach doprowadził do sytuacji, w której podatki (łącznie VAT i akcyza) stanowią obecnie w Polsce dokładnie 85 procent ceny paczki papierosów. Akcyza stanowi 66,3 procent ceny, natomiast VAT 18,7 procent ceny. Pozostałe 15 procent przypada w udziale producentom oraz dystrybutorom papierosów.

W roku 2015 rząd nie planuje podwyżki akcyzy na papierosy. W latach kolejnych podwyżka akcyzy ma być natomiast zależna od wysokości inflacji w Polsce. Biorąc pod uwagę fakt, że Polska jest już obecnie wypełnia unijne kryteria dotyczące poziomu akcyzy na papierosy (co zostało wskazane powyżej), należy stwierdzić, że rzeczywiście nie ma obecnie uzasadnionej konieczności dalszego podnoszenia podatku akcyzowego na papierosy. Tym bardziej, że rynek wyrobów tytoniowych znajduje się obecnie w fazie istotnych zmian strukturalnych związanych z coraz większą popularnością wyrobów konkurencyjnych wobec papierosów – szczególnie suszu do samodzielnego skręcania papierosów oraz e-papierosów. Wzrost udziału w rynku tego typu produktów, których opodatkowanie jest niższe niż opodatkowanie papierosów, byłby jeszcze szybszy, gdyby nadal zwiększało się obciążenie papierosów podatkiem akcyzowym – powodowałoby to wzrost skłonności konsumentów do substytucji papierosów ich zamiennikami. Efektem tego procesu mogą zaś być niższe od oczekiwanych wpływy budżetowe z tytułu akcyzy na papierosy.