Foto: wikipedia.org

Aktem prawnym fundamentalnym z perspektywy możliwości włączania się mieszkańców w działania podejmowane przez lokale władze jest ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z zawartymi w niej regulacjami, podmioty wykonujące zadania publiczne są zobowiązane do udostępniania obywatelom wszelkich „informacji o sprawach publicznych”. Chodzi tu o dane dotyczące działalności, struktury i zasad funkcjonowania tego typu podmiotów. Dostęp do takich informacji umożliwia obywatelom sprawowanie społecznej kontroli nad wydatkowaniem publicznych środków. W praktyce stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej pojawiają się jednak wątpliwości co do tego, jakiego rodzaju podmioty i instytucje są zobligowane do ujawniania informacji dotyczących swojej działalności. Odpowiedzi na tak postawione pytanie udzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku wydanym 28 sierpnia 2013 r. (sygn. akt II SAB/Gd 129/13).

Sprawa, w której zapadło wspomniane orzeczenie, dotyczyła skargi na bezczynność przedsiębiorstwa energetycznego, które nie udostępniło skarżącym kserokopii decyzji stanowiących podstawę lokalizacji i budowy linii energetycznych na działkach stanowiących ich własność. Wnioskodawcy żądali przekazania im tych danych w trybie udostępniania informacji publicznej. W odpowiedzi na skargę spółka argumentowała, że dokumenty i decyzje administracyjne dotyczące budowy linii nie mieszczą się w kategorii „informacji publicznej”, ponieważ dokumentacja jest objęta tajemnicą przedsiębiorstwa, a decyzjami administracyjnymi dotyczącymi budowy linii dysponują organy, które je wydały. I to one właśnie – jak wskazało przedsiębiorstwo – są obowiązane do ich udostępnienia wnioskodawcom.

Wojewódzki Sąd Administracyjny oceniając, czy spółka pozostaje w bezczynności, musiał przede wszystkim ustalić, czy jest ona podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej. Sąd wskazał, że na mocy art. 4 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej zobowiązane do ujawniania takich treści są nie tylko organy władzy publicznej, ale także inne podmioty wykonujące zadania publiczne – np. organy samorządów gospodarczych i zawodowych oraz podmioty reprezentujące osoby prawne i inne jednostki organizacyjne, które które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. Przedsiębiorstwo energetyczne, którego dotyczy skarga, „jako operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego jest przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialnym za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym gazowym albo systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi.” Jak orzekł natomiast Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 lipca 2006 r., dostęp do zasobów energetycznych ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia społeczeństwa (ale również suwerenności i niepodległości państwa) – warunkuje zatem „możliwość urzeczywistnienia dobra wspólnego, o którym mowa w art. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ma związek z zapewnieniem bezpieczeństwa obywateli i zasadą zrównoważonego rozwoju o której mowa w art. 5 Konstytucji.” Spółka, przeciwko której wniesiono skargę, jest zatem przedsiębiorstwem realizującym zadania publiczne. Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, zadanie publiczne „cechuje powszechność i użyteczność dla ogółu, a także sprzyjanie osiąganiu celów określonych w Konstytucji lub ustawie”, nie ma przy tym znaczenia, jaki podmiot – publiczny czy też nie mający takiego statusu – takie zadanie wykonuje. W konsekwencji, należy uznać, że przedsiębiorstwo energetyczne wskazane w skardze jest podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej.