Helsińska Fundacja Praw Człowieka opublikowała ekspertyzę na temat możliwości skarżenia Polski na arenie międzynarodowej za naruszenia praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, praw dziecka oraz praw osób z niepełno sprawnościami.
Analiza została przygotowana przez pracowników HFPC dr Adama Bodnara i Adama Ploszka.
Jak wynika z ekspertyzy Polska nie ratyfikowała dotychczas żadnej umowy międzynarodowej z zakresu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, praw dziecka oraz praw osób z niepełnosprawnościami, która pozwoliłaby jednostkom, bądź organizacjom ich reprezentującym na wnoszenie skarg na forum międzynarodowym.
Niezapewnienie przez Polskę możliwości kwestionowania naruszeń praw II generacji pozbawia te prawa realnego znaczenia. Jeśli chodzi o prawa dziecka oraz prawa osób z niepełnosprawnościami – brak ratyfikacji instrumentów skargowych poddaje w wątpliwość rzeczywistą wolę przestrzegania tych praw przez władze RP.
W ocenie autorów Polska powinna jak najszybciej zapewnić jednostkom możliwość wnoszenia skarg na forum międzynarodowym.
Oto treść ekspertyzy, zatytułowanej „Polska a mechanizmy międzynarodowej kontroli przestrzegania praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, praw dziecka oraz praw osób z niepełnosprawnościami”.

1. Wprowadzenie

> Polska nie ratyfikowała dotychczas żadnej umowy międzynarodowej z zakresu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, praw dziecka oraz praw osób z niepełnosprawnościami, która pozwoliłaby jednostkom, bądź organizacjom ich reprezentującym na wnoszenie skarg na forum międzynarodowym.

> Argumenty, które są przedstawiane przez MSZ przeciwko związaniu się tymi umowami międzynarodowymi są nieprzekonujące, w szczególności argumenty dotyczące ograniczeń finansowych. Praktyka międzynarodowych organów ochrony praw człowieka (w tym Europejskiego Trybunału Praw Człowieka) nie potwierdza tego typu obaw.

> Rząd RP nie podejmuje zatem wystarczających działań na rzecz zwiększenia ochrony praw jednostek, a także - wbrew powszechnemu przekonaniu - nie promuje praw człowieka na arenie międzynarodowej. Jednostki są pozbawione realnej ochrony i nie mogą skutecznie dochodzić naruszanych przez Polskę praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, praw dziecka oraz praw osób z niepełnosprawnościami na forum międzynarodowym.

> W świetle kryzysu mechanizmu kontrolnego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka tego typu możliwości skorzystania z mechanizmów skargowych powinny być przez państwa rozwijane, a nie ograniczane. Funkcjonujące obecnie mechanizmy sprawozdań rządowych z wykonywania poszczególnych umów międzynarodowych są przewlekłe, a z punktu widzenia jednostek nieskuteczne. Mają one także ograniczone znaczenie dla promocji praw wynikających z danej umowy międzynarodowej.