Polska pomoc, tak jak polska demokracja, zaczęła się od obywateli

Niemal natychmiast po wyborach 1989 roku rejestrujące się masowo polskie organizacje pozarządowe rozpoczęły wspieranie przemian demokratycznych w Europie Wschodniej. W ciągu pierwszych kilku lat wykrystalizowała się grupa organizacji, która świadomie podjęła wysiłek dyplomacji społecznej. Są wśród nich między innymi Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja im. Stefana Batorego, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Fundacja Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej. Od połowy lat dziewięćdziesiątych w działania międzynarodowe czynnie angażowało się coraz więcej organizacji pracujących dotychczas głównie na terenie kraju, między innymi Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Polska Akcja Humanitarna, Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych CASE, Instytut Spraw Publicznych czy Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.

Działając początkowo w bezpośrednim sąsiedztwie Polski, polskie organizacje pozarządowe stopniowo rozszerzały swoją obecność na Bałkanach, Kaukazie, w Rosji, Azji Centralnej i Mongolii. Podejmując rolę ambasadorów Polski, polskie stowarzyszenia i fundacje wspierały tam obrońców praw człowieka, wolne media, szkoliły sędziów i policjantów (między innymi uwrażliwiając ich na kwestie praw człowieka), pomagały budować lokalne i krajowe polityki edukacyjne, doskonalić nauczycieli.

Na przełomie wieków środowisko organizacji specjalizujących się we współpracy transgranicznej stworzyło Grupę Zagranica – koalicję niezależnych organizacji współdziałających przy wypracowaniu standardów pracy, a jednocześnie poprzez dialog z MSZ przygotowujących Polskę do włączenia się do oficjalnej pomocy rozwojowej adresowanej również do krajów Afryki Subsaharyjskiej. Sformalizowana w 2004 roku w postaci Związku Stowarzyszeń Grupa Zagranica dziś skupia już ponad 50 organizacji pozarządowych, aktywnie uczestniczy w tworzeniu kierunków polskiej polityki rozwojowej, wypracowuje wspólne stanowiska sektora wobec dokumentów przygotowywanych przez MSZ, inicjuje i prowadzi działania z zakresu edukacji globalnej, wreszcie reprezentuje Polskę w europejskiej Konfederacji Organizacji Rozwojowych i Humanitarnych CONCORD.

Obywatele zaangażowani w pomoc

Wejście Polski do Unii Europejskiej rozpoczęło nowy rozdział polskiej pomocy międzynarodowej. Od kilku lat Polska jest dawcą oficjalnej pomocy rozwojowej . Stworzona w latach sześćdziesiątych koncepcja oficjalnej pomocy rozwojowej od ponad półwiecza jest ważnym elementem współpracy między bogatą Północą a postkolonialnym, ubogim Południem.