W tej nowelce Gogol, co prawda, nie przypisał niefortunnemu poprawiaczowi zamiłowania do zagranicznych lektur, ale rozmyślnie kazał mu zaopatrzyć się w sprzęt pochodzący z Zachodu – angielskie sierpy. Można więc założyć, że w odmiennych warunkach – przy sierpach rodzimych, wykonanych rękami rosyjskiego kowala, w rosyjskiej kuźni, na rosyjskim ogniu i z rosyjskiego kruszcu – reforma, choć niewielka, z pewnością by się udała, być może nawet z nadwyżką. Dopiero dzięki takiej nadinterpretacji mogę domknąć artykuł mocnym ścięciem na boisko sąsiadów lub, jak kto woli, skutecznie odbić sierpowy cios przeciwnika.

*Marian Sworzeń - ur. 1954, prawnik, pisarz, członek PEN Clubu, ostatnio wydał „Opis krainy Gog”