Wieże Trybunału Sprawiedliwości UE. Foto: ETS

27 maja 2014 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok, w którym orzekł, że ograniczenie na obszarze Schengen zastosowania zasady ne bis in idem do sytuacji, w których kara nałożona w państwie członkowskim została już wykonana, bądź jest w trakcie wykonywania, nie jest niegodne z Kartą praw podstawowych. Gdy kara składa się z kary pozbawienia wolności i kary grzywny, przy czym obydwie zostały orzeczone tytułem głównym, wykonanie samej tylko kary grzywny nie wystarcza dla uznania, że kara została wykonana.

Zgodnie z Konwencją Wykonawczą do Układu z Schengen (KWUS), osoba, która została prawomocnie skazana w państwie członkowskim nie może być ścigania za ten sam czyn zabroniony w innym państwie członkowskim (zasada ne bis in idem). Niemniej jednak, KWUS stanowi, że zasada ta ma zastosowanie tylko wtedy, gdy w przypadku skazania nałożona kara została już wykonana, jest w trakcie wykonywania lub nie może być już wykonana na mocy przepisów prawnych państwa wydania wyroku skazującego (warunek zwany dalej „warunkiem wykonalności”). Z kolei Karta praw podstawowych Unii Europejskiej ustanawia zasadę ne bis in idem nie odwołując się wyraźnie do takiego warunku.

Przeciwko Zoranowi Spasicowi, obywatelowi serbskiemu, toczy się w Niemczech postępowanie karne z powodu zarzucanego mu oszustwa popełnionego w Mediolanie (Włochy) w 2009 r. (niemiecki obywatel twierdzi, że przekazał Z. Spasicowi kwotę 40 000 EUR w banknotach o mniejszych nominałach celem wymiany na banknoty o nominale 500 EUR, które okazały się falsyfikatami). Zoran Spasic został już skazany we Włoszech za ten sam czyn na karę pozbawienia wolności i na karę grzywny w wysokości 800 EUR. Z. Spasic, który z powodu innych czynów zabronionych odbywał w Austrii karę pozbawienia wolności, uiścił grzywnę, lecz nie odbył kary pozbawienia wolności.

Na podstawie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez Niemcy, władze austriackie przekazały Z. Spasicia władzom niemieckim. Zoran Spasic znajduje się począwszy od końca 2013 r. w areszcie śledczym w Niemczech, oczekując na wydanie wyroku w postępowaniu karnym wszczętym z powodu oszustwa popełnionego we Włoszech. Zoran Spasic podniósł, że zgodnie z zasadą ne bis in idem nie może być on ścigany z powodu tego samego czynu zabronionego, jako że był już za ten czyn ściągany oraz został już za niego prawomocnie skazany we Włoszech. Władze niemieckie uważają, że jeżeli chodzi o KWUS zasada ne bis in idem nie ma zastosowania, ponieważ kara pozbawienia wolności nie została jeszcze we Włoszech wykonana. Zoran Spasic argumentuje natomiast, że przewidziany przez KWUS warunek wykonalności nie może skutecznie ograniczać zakresu Karty praw podstawowych oraz domaga się zwolnienia z aresztu śledczego, jako że uiścił grzywnę w wysokości 800 EUR i uważa, że tym samym nałożona na niego kara została wykonana.