Foyer Trybunału Sprawiedliwości UE

12 września 2013 Sąd Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ETS) wydał wyrok w sprawie T-331/11 Besselink/Rada. Sąd stwierdził nieważność w części decyzji Rady w przedmiocie odmowy udzielenia dostępu do dokumentu dotyczącego przystąpienia Unii Europejskiej do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Każdy obywatel Unii, każda osoba fizyczna lub prawna zamieszkała lub mająca siedzibę w państwie członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów instytucji z zastrzeżeniem określonych wyjątków. W szczególności instytucje odmawiają dostępu do dokumentu, jeśli ujawnienie go naruszyłoby ochronę interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych.

W dniu 23 stycznia 2011r. Leonard Besselink, profesor prawa konstytucyjnego wydziału prawa Uniwersytetu w Utrechcie (Niderlandy) złożył wniosek o udostępnienie dokumentu zawierającego projekt decyzji Rady Unii Europejskiej upoważniającej Komisję do negocjacji umowy o przystąpieniu Unii Europejskiej do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC).

Dokument ów zawierał również wytyczne negocjacyjne, w oparciu o które Komisja miała prowadzić negocjacje w imieniu Unii.

Na mocy decyzji z dnia 1 kwietnia 2011r. Rada odmówiła udzielenia pełnego dostępu do dokumentu i udzieliła jedynie dostępu do częściowo odtajnionej wersji owego dokumentu, uznając, że jego  ujawnienie naruszyłoby ochronę interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych. Rada podniosła w szczególności, że w dokumencie wskazane zostały strategiczne cele Unii, a jego udostępnienie osłabiałoby jej pozycję negocjacyjną. Ponadto, Rada wskazała, że ujawnienie dokumentu przygotowawczego naruszałoby atmosferę zaufania pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w negocjacjach, i że mogłoby to odnieść negatywny skutek dla przyszłych międzynarodowych negocjacji Unii.

L. Besselink zwrócił się do Sądu o stwierdzenie nieważności decyzji Rady. Jego zdaniem Rada dopuściła się błędu co do prawa stosując w sposób nieprawidłowy wyjątek przewidziany w rozporządzeniu nr 1049/2001 dotyczący ochrony interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych.

Ponadto, podniósł on, że Rada naruszyła owo rozporządzenie i zasadę proporcjonalności odstępując od zbadania, czy właściwe byłoby udzielenie częściowego dostępu do dokumentu w szerszym zakresie, co ograniczyłoby odmowę dostępu do tych części dokumentu, w przypadku których byłoby to odpowiednie i ściśle niezbędne.

W ogłoszonym dzisiaj wyroku Sąd stwierdził nieważność w części decyzji Rady. Sąd stwierdził po pierwsze, że Rada dopuściła się oczywistego błędu w ocenie odmawiając dostępu do wytycznych negocjacyjnych nr 5 dotyczących przystąpienia do protokołów dodatkowych EKPC. Zostały one bowiem doręczone partnerom w negocjacjach i w związku z tym nie do utrzymania jest argumentacja, wedle której ich ujawnienie osłabiałoby pozycję Unii w negocjacjach.