Redakcja Obserwatora Konstytucyjnego udostępnia kolejny artykuł z serii referatów, przedstawionych podczas październikowej konferencji "Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszych dekadach XXI wieku wobec wyzwań politycznych, gospodarczych, technologicznych i społecznych", która odbyła się w Trybunale Konstytucyjnym 17 października ubiegłego roku. Wszystkie referaty zostały wydane w tomie "Zagadnień Sądownictwa Konstytucyjnego" nr 1(3)/2012, opublikowanym w maju 2013. Całość (wraz z przypisami, z których ze względów technicznych zrezygnowaliśmy) jest dostępna na internetowej stronie Trybunału. Tytuł został skrócony przez redakcję.

1. Wstęp

Lata dziewięćdziesiąte XX wieku charakteryzowały się bardzo dynamicznymi procesami zmian politycznych, społecznych i technologicznych, mających silne od­działywanie na światową gospodarkę w erze globalizacji i społeczny krajobraz ludz­kiego życia.

Prace nad Konstytucją z 1997 r. zbiegły się w czasie z przełomowymi wydarze­niami – takimi jak upowszechnienie dostępu do sieci Internet czy rozwój technologii cyfrowej telefonii komórkowej GSM, które miały bezpośredni wpływ na kształtowa­nie się w naszym kraju nowoczesnego społeczeństwa informacyjnego – opierającego swoje codzienne i zawodowe funkcjonowanie na wykorzystaniu technologii informacyjno komunikacyjnych. „Nowoczesne technologie, usługi i zastosowania usług telekomunikacyjnych, teleinformatycznych i multimedialnych mogą być katalizato­rem rozwoju gospodarczego, zwiększać konkurencyjność gospodarki, tworzyć nowe miejsca pracy, sprzyjać rozwojowi demokracji, regionów”. W debatach eksperckich wskazywano wyraźnie na konieczność zrozumienia i wyciągnięcia wniosków z fak­tu, że Polska w tym czasie znajdowała się „w momencie dziejowym o przełomowym znaczeniu, na co nakładają się przemiany ustrojowe (demokratyzacja i przechodze­nie do współczesnej gospodarki rynkowej), perspektywy integracji europejskiej (…) oraz początki ery społeczeństwa informacyjnego (cywilizacji informacyjnej)” – ro­zumianego jako forma społecznej organizacji, „w której wytwarzanie, przetwarzanie i transmisja informacji staje się fundamentalnym źródłem produktywności i władzy ze względu na nowe techniczne warunki”. Podkreślano także, że „epoka cywiliza­cji informacyjnej nadchodzi nieuchronnie, w związku z czym Polska (…) nie może odseparować się od tego procesu, gdyż skazywałaby się tym samym na regres cywilizacyjny. (…) Cechą charakterystyczną tej epoki jest przekształcenie informacji w zasób produkcyjny”. Będzie ona stanowić „w coraz większym stopniu alternaty­wę dla takich tradycyjnych zasobów, jak zasoby naturalne i siła robocza”. Zdaniem M. Castellsa punktem wyjścia do analizowania złożoności nowej gospodarki, społe­czeństwa i kultury powinno być poznanie fenomenu rewolucji technologii informacyj­nych i rozwoju sieci Internet.