Statystyczna organizacja traci średnio 5% swoich dochodów rocznie w wyniku oszustw i nadużyć swoich pracowników. Gdyby zestawić ten odsetek ze światowym PKB w 2011 roku szacowanym na ponad 70 bln USD, oznaczałoby to potencjalną roczną stratę podmiotów gospodarczych w wysokości 3.5 bln USD (szacunek biegłych, a nie „twarde dane”).

To jedna z konkluzji, która wynika z kolejnego, siódmego już raportu Międzynarodowego Stowarzyszenia Certyfikowanych Biegłych ds. Przestępstw Gospodarczych (Association of Certified Fraud Examiners - ACFE) dotyczącego oszustw i nadużyć pracowniczych pt. „Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse. 2012 Global Fraud Study”. Wzorem raportu z 2010 roku, który był pionierski jeśli chodzi o geograficzny zakres badań, ostatni dokument również analizuje oszustwa i nadużycia pracownicze w skali globalnej, opierając się na danych uzyskanych z 94 krajów na sześciu kontynentach. Zgłoszone przypadki obejmują okres dwuletni od stycznia 2010 do grudnia 2011 roku.

Co bada ACFE?

Organizacja bada oszustwa pracownicze (occupational frauds), które definiuje jako „wykorzystanie stanowiska do wzbogacenia się drogą świadomego nadużywania bądź niewłaściwego użytkowania aktywów lub majątku zatrudniającej firmy”. W pierwszym raporcie ACFE z 1996 roku zwracano uwagę, że oszustwa w firmach charakteryzują się następującymi cechami:

·         są dokonywane w tajemnicy,

·         naruszają obowiązki pracownika wobec firmy,

·         mają na celu uzyskanie bezpośrednich lub pośrednich korzyści finansowych,

·         uszczuplają majątek firmy.

Oszustwa i nadużycia mogą być popełniane przez pojedynczych pracowników, grupę pracowników działających w zmowie, jak również przez pracowników działających w zmowie z osobami z zewnątrz organizacji. Najgroźniejsze są oczywiście nadużycia popełniane przez większą liczbę pracowników współpracujących ze sobą.

ACFE rozróżnia i bada trzy podstawowe kategorie oszustw i nadużyć w firmach:

·         sprzeniewierzenie aktywów, które obejmuje szeroko pojęte kradzieże oraz niewłaściwe wykorzystanie aktywów organizacji; najczęstsze przypadki to: kradzież środków pieniężnych, kradzież zapasów, przedstawianie zawyżonych bądź fikcyjnych rozliczeń,

·         korupcję, gdzie pracownik wykorzystuje swój wpływ na podejmowanie decyzji w celu osiągnięcia korzyści majątkowych dla siebie lub osób trzecich; najczęstsze przypadki to: przekupstwo, angażowanie się w konflikt interesów, nielegalne gratyfikacje, wymuszenia ekonomiczne,

·         fałszowanie sprawozdań finansowych, przez co rozumie się celowe zniekształcanie wszelkiej informacji finansowej i zarządczej. Najczęstsze przypadki to: zawyżanie lub niedoszacowanie przychodów i aktywów.