Prezes TK A. Rzepliński w Sejmie 10 lipca 2015. Foto: K. Białoskórski

10 lipca prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Rzepliński przedstawił Sejmowi "Informację o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2014 roku"

Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Dziękuję za zaproszenie na plenarne posiedzenie Sejmu.

Po raz piąty mam zaszczyt i przyjemność prezentować informację o istotnych problemach wynikających z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, tym razem w roku 2014. Wspomnę, że wszystkie informacje mają państwo dostępne, zostały dostarczone w obszernej, publikowanej informacji. Ponadto dokument ten jest dostępny także w wersji elektronicznej na stronie internetowej trybunału.

Na początek przedstawię najważniejsze informacje statystyczne. W zeszłym roku do trybunału wpłynęło 530 spraw. Były to wnioski, pytania prawne sądów, skargi konstytucyjne. Było to o 10% więcej spraw niż w roku 2013. Prawie 3/4 tych spraw (71%) inicjowane jest skargą konstytucyjną obywateli.

W zeszłym roku trybunał rozpoznał 157 spraw i wydał 119 orzeczeń; część tych spraw została rozpoznana łącznie. Wśród 119 orzeczeń wydaliśmy 71 wyroków rozstrzygających sprawy merytorycznie i 48 postanowień o umorzeniu postępowania. W 38 wyrokach trybunał orzekł o niezgodności z wzorcem kontroli co najmniej jednego z zakwestionowanych przepisów, w tym w 17 przypadkach – czyli prawie połowie – odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów. W zdecydowanej większości wyroków trybunał posłużył się sentencją o złożonej formule. Były to przede wszystkim wyroki zakresowe, czyli wyroki o zgodności lub niezgodności z konstytucją pewnych fragmentów lub aspektów zaskarżonych przepisów. W ten sposób trybunał ułatwiał proces legislacyjny Sejmowi, bowiem przez to, iż nie derogował, nie usunął z porządku prawnego całego kwestionowanego przepisu czy nawet ustawy, swoim wyrokiem przywrócił stan zgodności z konstytucją kwestionowanego przepisu, orzekając, w jakim zakresie jest bądź nie jest on zgodny z konstytucją.

Ponadto trybunał wydał 5 postanowień sygnalizacyjnych oraz 818 postanowień i zarządzeń w ramach wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych i wniosków podmiotów o ograniczonej zdolności wnioskowej, takich jak m.in. związki zawodowe czy stowarzyszenia pracodawców. Skarga konstytucyjna jest jedynym środkiem prawnym, jak już powiedziałem, najczęściej inicjującym postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, który umożliwia każdemu naszemu obywatelowi bezpośredni dostęp do sądu konstytucyjnego, jakkolwiek ta droga nie jest łatwa. Aby przedstawić argumenty za niekonstytucyjnością przepisu, który był podstawą prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy obywatela, trzeba spełnić surowe wymogi, zwłaszcza merytoryczne.