Filozofia klasyczna i współczesna

Jeśli chodzi o filozofię, to problem jest trochę bardziej skomplikowany. Bo tu trzeba sięgać zarówno do prac klasyków, jak Platon,  Arystoteles, Święty Tomasz z Akwinu, Kant i Hegel ale też do współczesnych filozofów prawa, takich jak Ronald Dworkin, Herbert Hart, Joseph Raz, John Finnis, James Griffin i wielu innych przedstawicieli anglosaskich nurtów  teorii i filozofii prawa. W sytuacji gdy jestem wychowany na filozofii prawa kontynentalnego,  w tym teorii praw podstawowych i wykładni w ujęciu Roberta Alexy’go, z wielką przyjemnością czytam prace tych anglosaskich autorów, bo taka lektura zmusza do porównań i szerszego spojrzenia na podstawowe kwestie z zakresu teorii prawa. To ważne lektury także dlatego, że nawiązują do myśli oświeceniowej, a szczególnie do Kanta. A tu szczególnie istotne są te trzy Krytyki Kanta, w których wykłada także swoje  na prawo, zwłaszcza „Metafizyka moralności”. One też są niezbędne  w kanonie lektur prawnika.

Niektórzy prawnicy zżymają się, że prace tych przywoływanych przeze mnie anglosaskich autorów to takie raczej „bajki-przypowiastki”, raczej zestaw metafor niż poważna analiza prawnicza, że są mało konkretne i za mało naukowe. Nie zgadzam się z tymi wątpliwościami, bo w tym na pozór mało naukowym charakterze ich dzieł tkwią pewne ożywcze prądy dla tradycyjnej dogmatyki prawa kontynentalnego, operującej raczej  utartymi schematami myślowymi niż tym jak prawo działa w zmieniającej się rzeczywistości społecznej.

Wróblewski wciąż najważniejszy

A jeśli chodzi o polskich filozofów prawa, to zapewne narażę się wielu osobom, ale uważam, że najwybitniejszym polskim teoretykiem prawa jest Jerzy Wróblewski. A jego książka „Sądowe stosowanie prawa” powinna  należeć do podręcznej biblioteki  każdego prawnika. Niezależnie od tego, czy on jest sędzią, adwokatem czy radcą prawnym. Bo wszystkie węzłowe problemy prawa i jego stosowania są w tej książce opisane, zdefiniowane i wyjaśnione. I wbrew temu, co się powszechnie sądzi, pisze o skomplikowanych problemach językiem bardzo jasnym. Bardziej jasno o prawie już się chyba nie da.