Refleksja o prawie jest ściśle związana z refleksją o moralności, refleksją filozoficzną i socjologiczną. W związku z tym prawnik nie może ograniczać się tylko do lektury książek prawniczych, ale powinien też poznawać kontekst, w którym prawo funkcjonuje – twierdzi sędzia Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Wróbel w rozmowie z serwisem red. Krzysztofem Sobczakiem z serwisu Lex.pl.

Dlatego – jak mówi – najbardziej interesują go książki nie ściśle prawnicze, tylko bardziej refleksja filozoficzna o prawie, a także refleksja socjologiczna i etyczna. – Zarówno prawo jak i etyka pokazują, jakie prawo powinno być. Także jakie powinno być społeczeństwo, jakie powinno być państwo. Natomiast socjologia pokazuje jak to jest w rzeczywistości – komentuje prof. Wróbel.

Poniżej refleksje i opinie profesora-sędziego o książkach przeczytanych ostatnio, a także tych dawniejszych, które zrobiły na nim szczególnie silne wrażenie.

Ciągle wracam do Baumana

Może zacznę od socjologii. Na mnie w tej dziedzinie największe wrażenie robią prace Zygmunta Baumana. Niezależnie od jego biografii i emocji, jakie jego osoba wzbudza w pewnych kręgach, to jednak jego prace pokazują, jak wygląda współczesne społeczeństwo. A nie wygląda ono najlepiej, bo jesteśmy ludźmi nieskłonnymi do zaciągania zobowiązań i wywiązywania się z nich. Jest to społeczeństwo podzielone, w którym tradycyjnych wartości praktycznie nie ma. Wszystko się staje, nic nie jest pewne. On doskonale pokazuje ten proces, który przechodzą współczesne społeczeństwa. No a to bardzo przydaje się do refleksji o prawie. Bo pojawia się problem, czy standardy moralne nadal mamy oceniać według koncepcji oświeceniowych, czy może coś już się tutaj zmieniło. Może te standardy są już trochę rozluźnione, może są inne. Prawnik musi nad tym się zastanawiać. Ale żeby to było możliwe, to musi poznać to zjawisko na podstawie współczesnych lektur socjologicznych. Dlatego mnie tak bardzo pasjonuje zarówno Bauman jak praktycznie wszystkie pozycje serii: Socjologia Współczesna. Dla mnie jako prawnika jest to niezwykle kształcące, ale też bardzo pomaga w codziennej pracy w Trybunale Konstytucyjnym. Dlatego polecam prawnikom, niezależnie od specjalności jaką uprawiają, książki filozoficzne i socjologiczne o przemianach zachodzących w postindustrialnym społeczeństwie. Znajomość przynajmniej podstawowych dzieł z tego zakresu jest niezbędna w pracy prawnika.