Foto Redakcja

W związku z licznymi zapytaniami do Obserwatora Konstytucyjnego o możliwość przyspieszenia terminu rozpatrzenia przez TK wniosku prezydenta o zbadanie konstytucyjności zmiany ustawy o waloryzacji rent i emerytur z 2010 roku (sprawa K 9/12) Redakcja przypomina, że wszelkie naciski na sędziów Trybunału, nawet tylko w kwestii terminu, są sprzeczne  ze statusem prawnym sędziego.

Według ust. 1 artykułu 6 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym „Sędziowie Trybunału w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji.”

Gwarancje zachowania niezawisłości sędziowskiej i niezależności Trybunału określił ustawodawca - w Konstytucji oraz ustawie o Trybunale Konstytucyjnym. Godziwe warunki pracy i wynagrodzenie, wymóg zachowania apolityczności i apartyjności sędziego oraz przyznanie immunitetu sędziowskiego to najważniejsze z nich.

Podstawowym obowiązkiem sędziego Trybunału Konstytucyjnego jest zachowanie niezawisłości. Podlega ona ochronie konstytucyjnej a tym samym obowiązkowi respektowania jej przez organy władzy publicznej, uczestników postępowania oraz inne podmioty. Dodajmy, że sam sędzia również jest zobligowany do jej przestrzegania.

„Sędzia obowiązany jest urzeczywistniać ów obowiązek w praktyce orzekania, zaś dochowanie zarówno niezawisłości, jak i niezależności stanowi konieczną i istotną przesłankę realizacji konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego.”  [Wyrok TK z 24 czerwca 1998 r, K 3/98. Wyrok z 13 grudnia 2005 SK 53/04, OTK ZU 2005, nr 11/A, poz 134.]

Niezawisłość to zakaz "nie tylko rzeczywistego, ale i pozornego uzależniania sądów (sędziów) w ich działalności orzeczniczej od czynników innych niż tylko wymagania prawa. Niezawisłość w aspekcie obiektywnym ocenia się, badając czy obiektywne fakty mogą rodzić wątpliwość co do zachowania tej niezawisłości. Chodzi tutaj o zaufanie jakie sądy muszą wzbudzać w społeczeństwie, a przede wszystkim u stron postępowania"  [wyrok TK z 28 listopada 2007 r., K39/07, OTK ZU 2007, nr 10/A poz. 129]
Warto przytoczyć pogląd, wyrażony przez Trybunał w orzeczeniu z 9 listopada 1993 K 11/93:

"sędzia pełni specyficzną funkcję społeczną jako arbiter w konfliktach społecznych. Funkcji tej nie można utożsamić wyłącznie z prawidłowością i faktyczną bezstronnością orzecznictwa.  Pełnienie roli arbitra wymaga kredytu zaufania publicznego. Sędzia pozbawiony tego zaufania nie może w sposób prawidłowy rozstrzygać konfliktów i służyć zachowaniu spokoju publicznego. Orzeczenia takiego sędziego, nawet pomimo ich obiektywnej prawidłowości, nie będą akceptowane przez strony konfliktu czy opinię publiczną".