Trybunał Konstytucyjny spełnia szczególną rolę w demokratycznym państwie prawnym, w którym władza większości parlamentarnej, mającej legitymację wyborczą, jest ograniczona przez Konstytucję gwarantującą prawa człowieka, których źródłem jest jego przyrodzona i niezbywalna godność, niezależna od wyniku wyborów parlamentarnych.

Przeobrażenia, którym w minionym trzydziestoleciu podlegało pojęcie suwerenności narodowej, związane z jej ograniczeniem przez prawa człowieka, sprawiają, że sądownictwo konstytucyjne stało się strażnikiem granic suwerenności Narodu, rozumianej jako wykonywanie władzy opartej na sile wartości, o których mówi preambuła do Konstytucji RP, a zarazem przez te wartości ograniczonych. Tak rozumiane pojęcie suwerenności legitymizuje sądownictwo konstytucyjne, ale zarazem uzależnia tę legitymację od zaangażowania Trybunału Konstytucyjnego w dziedzinie ochrony praw człowieka, skoro miernikiem suwerenności pozostaje respektowanie tych praw. Ostateczność i powszechność obowiązywania jako cechy orzeczeń Trybunału znajdują oparcie w wartościach konstytucyjnych, których ma on bronić przed ustawodawcą.

3.

Trybunał jest strażnikiem ustanowionej w naszej ustawie zasadniczej demokracji konstytucyjnej, polegającej na ograniczeniu władzy większości przez prawa człowieka. W orzecznictwie Trybunału znalazło wyraz przekonanie, że „źródłem władzy” w państwie „nie może być jednostka, grupa społeczna ani organizacja”[10], pojęcie demokracji „nie może być redukowane do synonimu rządów większości”. Tego rodzaju „uproszczone rozumienie demokracji”, „prowadzące do historycznie znanych niebezpieczeństw”[11], byłoby trudne do pogodzenia z rzeczywistą rolą sądownictwa konstytucyjnego, władnego przecież przyznać rację tym, którzy przegrali wszystkie głosowania w parlamencie. Trybunał Konstytucyjny ma realną władzę powiedzenia przedstawicielowi suwerena „Sejm nie może wszystkiego”[12], a partie polityczne działające w państwie nie mogą pozbawić obywateli przysługującej im podmiotowości. Ta właśnie władza Trybunału, istotnie modyfikująca zakres władzy przedstawicieli suwerena, przyznana Trybunałowi w Konstytucji RP, zaakceptowanej w ogólnonarodowym referendum, jest obecnie kontestowana w dyskursie publicznym ze szczególną intensywnością.