Ambona myśliwska. Foto: Wikipedia.org

24 lipca i 6 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący prawa łowieckiego.

W wyroku z 6 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
1. Art. 34 pkt 6 w związku z art. 32 ust. 4 pkt 2, 3 i 11 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie w zakresie, w jakim dotyczy dyscyplinarnego sądownictwa łowieckiego:
a) jest zgodny z wywodzoną z art. 2 konstytucji zasadą poprawnej legislacji,
b) jest niezgodny z art. 42 ust. 1 konstytucji.

2. Art. 33 ust. 6 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim nie przewiduje prawa członka Polskiego Związku Łowieckiego, wobec którego zastosowano sankcję dyscyplinarną inną niż utrata członkostwa w Związku lub w kole łowieckim, gdy przewinienie i orzeczona za nie sankcja nie mają wyłącznie charakteru wewnątrzorganizacyjnego, do wniesienia odwołania do sądu, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 konstytucji.

Rzecznik Praw Obywatelskich zakwestionował zgodność z konstytucją dwóch przepisów ustawy z 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie: art. 34 pkt 6 oraz art. 33 ust. 6.

Art. 34 prawa łowieckiego wymienia zadania Polskiego Związku Łowieckiego, a wśród nich (w punkcie 6) – prowadzenie dyscyplinarnego sądownictwa łowieckiego. W przepisach ustawy nie ma jednak postanowień, które regulowałyby niezbędne elementy postępowania dyscyplinarnego, takie jak pojęcie: deliktu dyscyplinarnego, katalog sankcji dyscyplinarnych, procedura postępowania dyscyplinarnego. Uregulowanie tych spraw ustawodawca przekazał Krajowemu Zjazdowi Delegatów PZŁ jako twórcy statutu. Ten brak zagwarantowania na poziomie ustawowym zasad i warunków odpowiedzialności dyscyplinarnej wzbudził konstytucyjne wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich, które podzielił Prokurator Generalny stwierdzając w swym stanowisku, że zgoda na zamieszczenie tak ważnych postanowień „… w statucie PZŁ…, a nie w ustawie, przesądza o konieczności ich zdecydowanego zakwestionowania”.

Co do art. 33 ust. 6 prawa łowieckiego Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, iż ogranicza on prawo członków PZŁ do sądu, przyznaje bowiem prawo „odwołania się do sądu powszechnego od orzeczenia Głównego Sądu Łowieckiego … tylko w przypadku utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim lub utraty członkostwa w kole łowieckim”, a contrario – zamyka tę drogę w przypadku orzeczenia przez sąd dyscyplinarny Związku innej kary dyscyplinarnej.

RPO, argumentując na rzecz niekonstytucyjności wskazanych przepisów prawa łowieckiego, wskazał wiele innych wad ustawy w zakresie wykreowanych przez nią pozycji prawnej PZŁ oraz mechanizmu jego funkcjonowania.

Trybunał Konstytucyjny podzielił wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich i uznał zaskarżone przez niego przepisy za niezgodne z konstytucją. Podstawowym argumentem uzasadniającym takie rozstrzygnięcie jest, zdaniem TK, charakter prawny Polskiego Związku Łowieckiego, który nie jest stowarzyszeniem, lecz związkiem utworzonym ustawą przez państwo i wykonującym z jego woli zadania należące do państwa, w szczególności w zakresie ochrony środowiska oraz prowadzenia gospodarki łowieckiej, wykazującym istotne cechy samorządu, o którym mowa w art. 17 ust. 2 konstytucji. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że nakładając na tworzony przez siebie związek zadania publiczne ustawodawca obowiązany jest zagwarantować jego członkom ochronę ich praw i wolności biorąc pod uwagę zwłaszcza to, że wprawdzie przynależność do Związku jest dobrowolna, ale brak tej przynależności wiąże się z negatywnymi konsekwencjami dla jednostek w postaci niemożności wykonywania określonych praw, a przy tym, że PZŁ ma wyłączność w zakresie dopuszczalności do wykonywania polowania. Jest więc wykazującym cechy przymusowości ustanowionym z woli ustawodawcy zrzeszeniem osób zainteresowanych wykonywaniem polowania oraz partycypowania w wykonywaniu zadań związanych z szeroko pojętym administrowaniem sprawami łowiectwa.