Prawodawca może odmiennie ukształtować przesłanki wyjątkowej, okresowej i incydentalnej pomocy finansowej, takiej jak określona w rozporządzeniu, dla osób niepodejmujących bądź rezygnujących z pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

10 marca 2015 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu dotyczące ograniczenia kręgu osób, które mogą skorzystać z rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenia pielęgnacyjne.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne w zakresie, w jakim nie przewiduje przyznania przewidzianej w nim pomocy osobom uprawnionym do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego innym niż matka, ojciec lub opiekun faktyczny dziecka, niezależnie od sytuacji dochodowej i majątkowej tych osób, jest zgodny z art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 32 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 92 ust. 1 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny postanowił ponadto umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.  

Przy ocenie przesłanek dopuszczalności przedstawionego pytania prawnego przez sąd, wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego budzi spełnienie przesłanki przedmiotowej pytania prawnego, a mianowicie konstytucyjność § 1 ust. 2 uchwały Rady Ministrów. O ile bowiem jest oczywiste, że przedmiotem pytania prawnego może być rozporządzenie Rady Ministrów jako akt normatywny powszechnie obowiązujący, który może być podstawą prawną orzeczenia przez sąd o prawach i obowiązkach, o tyle zgodnie z art. 93 ust. 1 konstytucji uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.

Zdaniem Trybunału, niepublikowana uchwała Rady Ministrów nie jest właściwą podstawą prawną przy tworzeniu praw podmiotowych jednostek w stosunku do państwa, w tym prawa do określonej w niej pomocy finansowej. Nie może zatem stanowić podstawy prawnej decyzji wobec osób fizycznych będących adresatami tej uchwały. Podstawą prawną decyzji administracyjnych w sprawie udzielenia pomocy finansowej są natomiast rozporządzenia Rady Ministrów, które w stosunku do osób uprawnionych i wysokości pomocy powielają rozwiązania przyjęte w uchwale. Tak więc kwestionowana uchwała Rady Ministrów nie ma bezpośredniego znaczenia dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej przez sąd sprawy i nie może stanowić podstawy prawnej orzeczenia sądu. Ewentualne zaś wyeliminowanie zakwestionowanego przepisu uchwały nie wywrze żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia sądu, dla którego podstawą były i nadal będą wyłącznie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów. Dlatego w tym zakresie TK postanowił umorzyć postępowanie.