Rezygnacja przez ustawodawcę ze środków zaskarżenia od orzeczeń w przedmiocie przewlekłości postępowania jest racjonalnym ograniczeniem prawa do sądu i prawa do zaskarżalności orzeczeń wydanych w pierwszej instancji oraz nie godzi w prawa i interesy stron postępowania głównego, ale służy realizacji przysługującego im prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

22 października 2015 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone skargi konstytucyjne A. H. i SKOK dotyczące przewlekłości postępowania sądowego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w związku z art. 394¹ § 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 176 ust. 1 konstytucji.

Problem konstytucyjny sprowadzał się do odpowiedzi na pytanie, czy brak możliwości zaskarżenia postanowienia sądu w przedmiocie oddalenia skargi na przewlekłość postępowania pozostaje w zgodzie z zasadą dwuinstancyjności postępowania sądowego, wyrażoną w art. 176 ust. 1 konstytucji, oraz zasadą zaskarżalności orzeczeń wynikającą z zasady sprawiedliwości proceduralnej, mającą zakorzenienie w art. 45 ust. 1 i art. 78 konstytucji.

Ze względu na to, że zasada dwuinstancyjnego postępowania sądowego znajduje zastosowanie, gdy sąd pierwszej instancji działa jako organ wymiaru sprawiedliwości i rozpatruje sprawę w rozumieniu konstytucji, konieczne było ustalenie, czy orzekanie przez sąd w przedmiocie przewlekłości postępowania jest właśnie takim rozpatrywaniem sprawy przez sąd działający jako organ wymiaru sprawiedliwości.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zgodnie z wolą ustawodawcy postępowanie ze skargi na przewlekłość miało być postępowaniem wpadkowym w ramach postępowania głównego. Jego przedmiotem nie miało być rozpoznanie nowej, samodzielnej sprawy. Celem postępowania ze skargi na przewlekłość postępowania jest przeciwdziałanie aktualnie trwającej przewlekłości postępowania i „wymuszenie” rozpoznania toczącej się sprawy przez sąd lub prokuratora w rozsądnym terminie, czyli nadanie toczącej się sprawie odpowiedniego biegu. Trybunał zwrócił uwagę, że jeżeli celem postępowania ze skargi na przewlekłość postępowania jest przeciwdziałanie aktualnie trwającej przewlekłości postępowania, to procedura rozpoznania skargi winna doprowadzić do jak najszybszego nadania sprawie odpowiedniego biegu, samo zaś postępowanie ze skargi na przewlekłość postępowania nie powinno stanowić dodatkowego czynnika przedłużającego postępowanie w sprawie głównej.