***

Jak wspomniałem na początku, Trybunał – związany zakresem zaskarżenia – nie w każdej sprawie ma kompetencję do przywrócenia stanu konstytucyjności już w wyroku. Wiele z ważniejszych wyroków wymaga pilnej, a jednocześnie przemyślanej i rzetelnej reakcji ze strony prawodawcy. Prawodawca musi przy tym pamiętać nie tylko o wymogach konstytucyjnych, lecz także o zapewnieniu efektywnego współistnienia prawa polskiego i prawa europejskiego. To ostatnie jest w coraz większym stopniu współkształtowane przez Polskę jako państwo unijne.

Mam marzenie, aby orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, jak przystało na sąd prawa, było nie tylko monitorowane na bieżąco przez ustawodawcę, władzę wykonawczą oraz sądy i obywateli, ale i szanowane, na wzór wyroków trybunałów europejskich. Tymczasem z tym jest różnie. Jeśli uznać reakcję ustawodawcy po wyroku za przejaw szacunku dla sprawowania przez Trybunał obowiązku kontroli hierarchicznej zgodności norm, to muszę odnotować, że na koniec grudnia 2014 r., 116 orzeczeń nie doczekało się odpowiedniej reakcji prawodawcy, przy czym taki stan rzeczy trwa niekiedy całe lata.

***

Trybunał Konstytucyjny jest instytucją przejrzystą. Wszystko, co nie dotyka lub nie stwarza zagrożenia dla niezależności deliberowania przez sędziów konstytucyjnych nad merytorycznym rozstrzygnięciem sprawy jest jawne. Wszystkie orzeczenia łącznie z dokumentami w sprawie udostępniamy na naszej stronie internetowej. Zamieszczamy na niej także komunikaty prasowe przed rozprawami i po nich. Na życzenie dziennikarzy organizujemy po rozprawie konferencję prasową przewodniczącego składu i sędziego – sprawozdawcy. Rozprawy transmitujemy na żywo w Internecie. Niemal równo miesiąc temu mieliśmy rekord oglądalności – rozprawę w sprawie gier hazardowych[17] śledziło ponad 25 tysięcy obywateli, co świadczy o zainteresowaniu, z jakim spotyka się praca Trybunału. Organizujemy też specjalne tematyczne konferencje prasowe i przedstawiamy na nich orzecznictwo Trybunału na dany temat. W zeszłym roku odbyły się trzy takie konferencje: o finansach publicznych i funkcjonowaniu banku centralnego; o prawie do zabezpieczenia społecznego oraz o skargach konstytucyjnych i ich wstępnej kontroli. W zeszłym miesiącu zorganizowaliśmy pierwszą konferencję transmitowaną na żywo, poświęconą orzecznictwu Trybunału w roku 2014. Odpowiadaliśmy na niej również na pytania internautów. Tym celom, interaktywnemu upowszechnianiu wiedzy o Trybunale Konstytucyjnym, służy też działające w ramach, choć autonomicznie, pismo internetowe, Obserwator Konstytucyjny. Dążenie do zapewnienia maksymalnej przejrzystości działania Trybunału to umacnianie tak ważnego zaufania do państwa i jego organów a także podnoszenie poziomu kultury prawnej i konstytucyjnej.