Prezes TK Andrzej Rzepliński 9 kwietnia 2014. Foto: J. Bogacz

Szanowni Państwo!

Z dniem 1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Warto przypomnieć, że już w 1991 r. nasze państwo przystąpiło do Rady Europy i podpisało Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Z naszej polskiej perspektywy to „już”, a inaczej – z pespektywy państwa założycielskich.

Rola systemów prawnych Unii Europejskiej oraz Rady Europy w dziedzinie ochrony praw człowieka oraz zasad demokracji i rządów prawa nabiera szczególnego znaczenia dla przeciwdziałania starym, ale i niestety także nowym zjawiskom, gdzie siła fizyczna rości sobie pierwszeństwo przed siłą prawa a egoizm przed solidarnością.

Europę, czyli nas wszystkich, dotknął kryzys gospodarczy, rodzący pokusę sięgania po rozwiązania populistyczne. W niektórych częściach kontynentu, poza Unią, zwycięża tendencja do sprawowania rządów autorytarnych, kwestionująca zasadę konstytucjonalizmu.

Narzędziem hamowania władzy prawodawczej oraz wykonawczej przed zawsze tlącą się pokusą podjęcia działań sprzecznych z europejskimi standardami praworządności, także na obszarze Unii Europejskiej, są sądy, w szczególności sądy konstytucyjne. Z tej racji ważna jest dbałość o dobrą współpracę sądów konstytucyjnych państw unijnych między sobą oraz z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Ta współpraca ma znaczenie także dla wsparcia sędziów w państwach niebędących członkami Unii Europejskiej, w których występują systemowe problemy z przestrzeganiem zasad niezawisłości i niezależności sądownictwa.

Polski sąd konstytucyjny bierze aktywny udział w dialogu konstytucyjnym. Nasz Trybunał ma na względzie także tę okoliczność, że konsekwencje jego rozstrzygnięć nie zawsze zamykają się w granicach naszego systemu prawnego. Stąd, dla zapewnienia dostępu do naszego dorobku orzeczniczego tłumaczymy wyroki zawierające rozstrzygnięcia istotnych problemów konstytucyjnych na język angielski i inne języki.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zawiera klauzule otwierające nasz porządek prawny na integrację europejską. Świadczy to o przychylności twórców Konstytucji dla tego procesu. Biorąc to pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny podkreśla w swoich orzeczeniach, że obowiązkiem wszystkich organów władzy publicznej jest interpretacja przepisów polskich zgodnie z prawem unijnym. Wolą ustrojodawcy polskiego jest jednak także to, aby Konstytucja była aktem o najwyższej mocy prawnej w państwowym porządku normatywnym.