HFPC przesłała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych opinię w sprawie projektu założeń reformy przepisów regulujących dostęp sądów, organów ścigania i służb specjalnych do danych telekomunikacyjnych przechowywanych przez operatorów. Dziś, dostęp podmiotów uprawnionych do danych podlegających retencji jest w Polsce bardzo szeroki. Odzwierciedla to liczba wniosków kierowanych przez rozmaite służby do operatorów telekomunikacyjnych, która – jak podała Komisja Europejska – w 2009 r. była najwyższa w Europie, a od tego czasu konsekwentnie wzrastała (w 2011 r. było ok. 1,8 mln pobrań).

Projekt założeń wprowadza szereg rozwiązań mających na celu ograniczenie swobodnego dostępu do danych telekomunikacyjnych. Przedstawione propozycje w ocenie HFPC nie są jednak wystarczające. W ramach zgłoszonych uwag, Fundacja zwróciła uwagę przede wszystkim na konieczność wprowadzenia efektywnego mechanizmu zewnętrznego nadzoru nad działaniami służb w postaci kontroli sprawowanej przez sąd (projekt przewiduje jedynie obowiązek notyfikacji prokuratora), w połączeniu z obowiązkiem powiadomienia (post factum) osoby, której dane zostały pozyskane. HFPC podkreśliła także konieczność stworzenia zamkniętego katalogu przestępstw, w przypadku których podmioty uprawnione będą mogły korzystać z retencji.

Ponadto zdaniem HFPC niezbędne jest wprowadzenie obowiązku niezwłocznego usuwania „zbędnych” danych, zarówno przez służby, które je pobrały, jak i samych operatorów telekomunikacyjnych, którzy nie powinni przechowywać ich ponad ustawowo narzucony okres. Wreszcie,  HFPC zwróciła uwagę, że projekt nie zawiera jakichkolwiek propozycji w zakresie stworzenia skutecznych mechanizmów zabezpieczających przed pozyskiwaniem i wykorzystywaniem informacji chronionych przez tajemnice zawodowe, takie jak tajemnica dziennikarska czy adwokacka.  Na problem ten wskazywała w swoim wystąpieniu Rzecznik Praw Obywatelskich (sygn. K 29/11), a także Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku wydanym w sprawie jednego z dziennikarzy inwigilowanych przez służby specjalne w latach 2005-2007 – red. Bogdana Wróblewskiego przeciwko CBA.

Warto jednocześnie przypomnieć, że Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji przygotowało kilkanaście miesięcy temu odrębny projekt nowelizacji prawa telekomunikacyjnego, który także dotyka kwestii retencji danych. Projekt ten przewiduje m.in. skrócenie okresu przechowywania danych przez operatorów telekomunikacyjnych z 24 do 12 miesięcy, a także wprowadzenie wyraźnego zakazu pozyskiwania m. in. billingów czy danych geolokalizacyjnych w procesach cywilnych. Kilkanaście dni temu projekt został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów. HFPC w marcu złożyła swoje uwagi także o tego projektu.

HFPC