Ostatnie zdarzenia związane ze spółką „Amber Gold” spowodowały krytykę pod adresem sądów rejestrowych w związku z nieskładaniem sprawozdań finansowych przez zobowiązane do tego podmioty gospodarcze.

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” informuje, że konieczność efektywnego rozwiązania problemu składania sprawozdań finansowych była wielokrotnie podnoszona przez sędziów i jest od lat znana Ministerstwu Sprawiedliwości. Dochodziło do spotkań dotyczących tej kwestii, z których ostatnie, z udziałem sędziów z całego kraju, odbyło się w połowie czerwca 2011 r. W związku z tym Stowarzyszenie zwraca się do Ministra Sprawiedliwości o poinformowanie nas i opinii publicznej:
- czy przed ujawnieniem sprawy „Amber Gold” prowadzono jakiekolwiek prace mające rozwiązać problem sprawozdań finansowych, czy przygotowano zmiany legislacyjne w celu rozwiązania problemu i kiedy,
- czy uzyskano dane, jak wygląda składanie sprawozdań finansowych i przymuszanie do ich składania w różnych sądach, a jeżeli takie dane zebrano, zwracamy się o ich ujawnienie,
- czy Ministerstwo, wiedząc o problemie nieskładania sprawozdań, podjęło działania nadzorcze wobec sądów w tym zakresie.

Analizowanie obecnie odpowiedzialności sędziów czy referendarzy bez oceny postępowania Ministerstwa Sprawiedliwości, które o problemie wiedziało, jest niewłaściwe. Nasuwa się pytanie, czy brak działań nadzorczych Ministerstwa nie wynikał ze świadomości, że skuteczne prowadzenie postępowań przymuszających bez równoczesnego opóźnienia w załatwianiu wpływających wniosków było niemożliwe. Powstawał bowiem w tej sprawie, jak i w wielu innych w sądownictwie, tzw. „syndrom krótkiej kołdry”, gdy sądy mogły jedynie albo rozpoznawać wnioski o rejestrację podmiotów, albo zamiast tego prowadzić postępowania przymuszające istniejące podmioty do składania sprawozdań. Postępowania przymuszające nie są przy tym ujmowane w statystyce sądowej, zatem nie są uwzględniane przy badaniu obciążenia sądów. Nie sposób zaś oczekiwać, że przy nadmiarze nakładanych zadań, pierwszeństwo wykonania w sądach otrzymają te, które jako pomijane w statystykach traktowane są przez Ministerstwo jak nieistniejące. Nie da się pogodzić rzetelnego i gorliwego prowadzenia tych postępowań, nieujmowanych w statystycznie mierzonym obciążeniu sądów, z koniecznością uzyskania pozytywnej oceny pracy sądu na podstawie tychże statystyk, którymi kieruje się Ministerstwo.

Równocześnie Stowarzyszenie zwraca się o wskazanie, czy badano kiedykolwiek w ubiegłych latach (szczególnie w okresie, gdy Minister Sprawiedliwości był również Prokuratorem Generalnym), sposób traktowania zawiadomień kierowanych przez sądy do prokuratury w sprawie nieskładania sprawozdań finansowych. Z doświadczeń sądów rejestrowych wynika bowiem, że prokuratury przez długi czas nie podejmowały postępowań w tych sprawach i poważne traktowanie takich przestępstw ma miejsce dopiero od niedawna.