W tym celu należy przypomnieć:

Po pierwsze, w literaturze przedmiotu uprawnienie senatorów do składania oświadczeń nie jest zaliczane do funkcji kontrolnej, ale do kategorii: „instrumenty kontroli sprawowane przez Senat” (L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2012, s. 256); „uprawnienia kontrolne Senatu” (B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 2012, s. 437; R. M. Małajny (red.), Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym, Warszawa 2012, s. 432); uprawnienia o charakterze kontrolnym lub quasi-kontrolnym albo po prostu „działania kontrolne” (R. Mojak, Funkcja par­lamentarnej kontroli działalności rządu, [w]: Z. Jarosz (red.), Parlament. Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa, Warszawa 2006, s. 144).

Po drugie, samo pojęcie „kontrola” może być dwojako rozumiane, tj.: jako działalność o charakterze niewładczym, polegająca jedynie na uzyskiwaniu informacji o funkcjonowaniu kontrolowanego podmiotu i wyrażaniu o nim ocen (P. Sarnecki, Kompetencje kontrolne Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 6, s. 16) lub jako działania o charak­terze władczym, tj. łączącym ocenę aktywności podmiotu kontrolowanego z egzekwowaniem odpo­wiedzialności politycznej w przypadku oceny negatywnej (L. Garlicki, Kompetencje kontrolne Senatu RP. Uwagi na marginesie artykułu prof. P. Sarneckiego, „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 6, s. 29). Konstytucja, kompetencje Sejmu do sprawowania kontroli nad działalnością Rady Mi­nistrów (art. 95 ust. 2), w sposób jednoznaczny łączy z jego uprawnieniami do powoływania i odwoływania rządu i poszczególnych ministrów, tworząc w ten sposób funkcję kontrolną. Natomiast Senat, który nie sprawuje funkcji kontrolnej, pozostaje na poziomie uprawnień kon­trolnych o charakterze niewładczym.

Po trzecie, konstytucyjnych podstaw dla podejmowania przez Senat (senatorów) niewład- czych działań kontrolnych należy poszukiwać w przedstawicielskim charakterze tej izby; za­równo bowiem posłowie, jak i senatorowie są reprezentantami Narodu (art. 104 i 108 Kon­stytucji). W związku z tym, Senat jako organ przedstawicielski nie może nie brać udziału w omawianiu i ocenie najważniejszych problemów państwa, a więc także nie może być po­zbawiony prawa do „uzyskania informacji i wyjaśnień”, w sprawie działań podejmowanych przez rząd, administrację i pozostałe organy władzy państwowej. Już samo „wydobywanie na światło dzienne takich lub innych posunięć egzekutywy, a zwłaszcza ujawnienie mankamen­tów w jej działaniu oraz sugerowanie nasuwających się możliwości usprawnienia działalności ma w praktyce niemałe znaczenie i może nieraz stanowić bardzo dotkliwą swoistą sankcję za ujawnione nieprawidłowości” (P. Sarnecki, dz. cyt., s. 15-16 i s. 18. Por. W. Sokolewicz, zda­nie odrębne do orzeczenia TK z 22 listopada 1995 r., sygn. akt K19/95. ZO TK z 1995 r., nr 3, s. 163). W tym świetle pierwszoplanowego znaczenia nabiera ścisłe powiązanie oświadczeń senatorskich z wykonywaniem przez senatorów mandatu przedstawicielskiego.