Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie K. przeciwko Polsce. Trybunał orzekł, że przymusowe umieszczenie osoby ubezwłasnowolnionej w domu opieki społecznej narusza prawo do wolności.

W 2000 r. sąd zdecydował o ubezwłasnowolnieniu S. K. z powodu jego przewlekłej choroby – schizofrenii. W 2002 r. S. K. został umieszczony w domu opieki społecznej.

S. K. występował wielokrotnie o uchylenie ubezwłasnowolnienia. Sądy jednak odrzucały jego wnioski. W marcu 2007 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził, że brak możliwości zaskarżenia ubezwłasnowolnienia przez samego ubezwłasnowolnionego narusza konstytucję. W skutek tego wyroku zmieniono przepisy kodeksu postępowania cywilnego. W wrześniu 2007 r. S. K. ponownie zwrócił się do sądu, jednak jego wniosek został odrzucony. Sąd podkreślił, że zmiany w k.p.c. wejdą w życie dopiero w październiku i nie miały jeszcze wówczas zastosowania w sprawie skarżącego.

W skardze do ETPC S. K. podnosił, że został umieszczony w domu opieki społecznej wbrew swojej woli i nie miał możliwości zmiany tej decyzji od 2002 r. Ponadto skarżył się na decyzje sądów, które według niego ignorowały jego argumentację dotyczącą badań psychiatrycznych.

Orzekając o naruszeniu prawa do wolności, ETPC stwierdził, że S. K. „pozostawał pod stałym nadzorem i nie miał możliwości opuszczenia domu [opieki społecznej – przyp. red.] bez odpowiedniej zgody”. ETPCz uznał, że przetrzymywanie skarżącego w domu opieki społecznej było nieuzasadnione, a on sam powinien mieć możliwość kwestionowania decyzji o umieszczeniu go w placówce.

„Po raz pierwszy, w polskiej sprawie, Trybunał uznał, że umieszczenie w domu opieki społecznej stanowi naruszenie wolności” – mówi dr Adam Bodnar, wiceprezes HFPC. „Ta sprawa pokazuje, jak ważne jest wprowadzenie sądowej kontroli umieszczania osób w domach opieki społecznej” – dodaje dr Adam Bodnar.

Organizacja Mental Disability Advocacy Center złożyła opinię przyjaciela sądu w postępowaniu przed ETPCz. Organizacja zwracała uwagę na możliwe naruszenia w tej sprawie nie tylko prawa do wolności, ale również zakazu dyskryminacji przy korzystaniu z pozostałych praw i wolności przez osoby ubezwłasnowolnione. „Złożenie przez MDAC opinii świadczyło o systemowym charakterze tej sprawy, który odnosi się do praw osób ubezwłasnowolnionych nie tylko w Polsce, ale również w całej Europie” – mówi Barbara Grabowska, prawniczka HFPC.