W naszej ocenie art. 126 Konstytucji nie może stanowić podstawy do podejmo­wania władczych działań przez prezydenta, które uwarunkowane będą czynnikami po­litycznymi, tj. ich motywem będzie potrzeba lub konieczność udziału w aktywnym prowadzeniu polityki, te są bowiem — co do zasady — zastrzeżone dla Rady Mini­strów, a działania głowy państwa powinny być legitymowane odpowiednimi przepi­sami prawa. Brak konstytucyjnie i wyraźnie określonego organu przesądza o tym, że właściwa jest w tym przedmiocie Rada Ministrów, a Prezydent RP powinien wstrzy­mać się z podejmowaniem działań w zakresie prowadzenia polityki, jeżeli nie ma ku temu wyraźnych podstaw kompetencyjnych zwartych w konstytucji lub w ustawach zwykłych (por. art. 126 ust. 3 w zw. z art. 146 ust. 2).

Przedstawiona w niniejszym artykule koncepcja interpretacji art. 126 w swoisty sposób wzmacnia pozycję ustrojową głowy państwa. Jednak jest ona spójna z mode­lem polskiej prezydentury, który częściowo wyłamuje się z ram klasycznego parla­mentaryzmu, o czym świadczy choćby powszechny jego wybór. Ponadto powszech­ny wybór prezydenta stanowi argument, który wspiera przedstawione w niniejszym opracowaniu stanowisko. Polskie rozwiązania ustrojowe umożliwiają prezydentowi aktywny udział w życiu politycznym państwa i oddziaływanie na jego funkcjonowanie. Prawodawca konstytucyjny przydzielił prezydentowi, obok tradycyjnej roli gło­wy państwa, bardzo ważne funkcje i zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa pań­stwa zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Jest on gwarantem ciągłości władzy i strażnikiem doniosłych wartości związanych z istnieniem państwa polskiego. Posta­nowienia ustawy zasadniczej, kompetencje prezydenta oraz treść art. 126 ust. 1 i 2 w sposób szczególny predestynują go do aktywnej i władczej realizacji tych funkcji. Należy wskazać, iż rekonstruowanie kompetencji z art. 126 ust. 1 i 2 Konstytucji wbrew pozorom nastręcza bardzo wiele trudności. Może to nastąpić bądź na podsta­wie pewnych konstytucyjnych tradycji (konwenansów) lub w przypadku zaistnienia stanu wyższej konieczności ustrojowej. Zaistnienie pierwszej okoliczności uwarunko­wane jest istnieniem utrwalonej i powszechnie zaakceptowanej praktyki konstytu­cyjnej, która ma długotrwały i powtarzalny charakter. Rekonstruowanie kompetencji Prezydenta RP z art. 126 w celu usunięcia zagrożenia w ramach stanu wyższej koniecz­ności ustrojowej uwarunkowane jest natomiast koniecznością łącznego spełnienia sze­regu przesłanek.
* Dr Joanna Juchniewicz, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji
** Dr Marcin Dąbrowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji
Przegląd Sejmowy nr 4/2014