Stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 czerwca 2016 r. o przedstawieniu wniosków związanych z pracami legislacyjnymi dotyczącymi projektów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

Krajowa Rada Sądownictwa jest jedynym organem władzy publicznej stojącym na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art.186 Konstytucji RP). Konstytucja wyposażyła Radę w kompetencję  wypowiadania się w imieniu władzy sądowniczej we wszystkich sprawach dotyczących szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie z Konstytucją władzę sądowniczą w Polsce stanowią sądy i trybunały (rozdział VIII Konstytucji). Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z Konstytucją, pozycja ustrojowa Trybunału Konstytucyjnego ma dla władzy sądowniczej kluczowe znaczenie.

Krajowa Rada Sądownictwa uwzględniając znaczenie Trybunału Konstytucyjnego  przedstawia stanowisko dotyczące ukształtowania jego modelu, właściwego współczesnemu europejskiemu państwu prawa. Legitymację do wystąpienia z taką inicjatywą stanowi także troska Krajowej Rady Sądownictwa o zapewnienie stabilnej, silnej ustrojowo pozycji Trybunału Konstytucyjnego, służącej ochronie praw obywateli i stanowiącej jeden z filarów bezpiecznego państwa.
Po przeanalizowaniu europejskich systemów prawnych, wynikających z rozwiązań ustrojowych zawartych w konstytucjach różnych państw, a także rozwiązań szczegółowych w aktach prawnych niższego rzędu, Krajowa Rada Sądownictwa przedstawia następujące propozycje założeń, które powinny stanowić podstawę ukształtowania Trybunału Konstytucyjnego.

1.Trybunał Konstytucyjny jest jedynym organem władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej, mającym kompetencje do ostatecznego i wiążącego wszystkie podmioty rozstrzygania o zgodności prawa z Konstytucją. Funkcją podstawową Trybunału jest kontrola aktów normatywnych pod kątem ich zgodności z ustawą zasadniczą i umowami międzynarodowymi (art. 79 ust. 1, art. 188 pkt 1, art. 193 Konstytucji). Zasadniczo podobną rolę ustrojową odgrywają sądy konstytucyjne w innych krajach europejskich. Podstawową ich funkcją jest także rozstrzyganie o zgodności norm obowiązującego prawa z Konstytucją. Zagadnieniem o charakterze nadrzędnym jest zatem stworzenie warunków funkcjonowania Trybunału odpowiednich do rangi zadań. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania władzy ustawodawczej.     
Pozycja ustrojowa Trybunału, w świetle zadań określonych w Konstytucji, stanowi fundament państwa prawnego, a niezakłócone jego funkcjonowanie służy ochronie wolności i praw obywatelskich, w związku z tym ustrój Trybunału i zasady postępowania przed Trybunałem, powinny umożliwiać sprawne i rzetelne wykonywanie zadań nałożonych w Konstytucji.