Tryb i przesłanki zastosowania art. 387 k.p.k., poza rozszerzeniem go na sprawy o zbrodnie, nie uległ większym zmianom. Istotnym novum w przypadku tej instytucji i rozwiązaniem dotychczas nieznanym procesowi karnemu jest wprowadzenie terminu, przy zachowaniu którego oskarżony o zbrodnie może liczyć na nadzwyczajne złagodzenie kary. Termin ten określa art. 338a k.p.k. i jest nim moment doręczenia zawiadomienia o terminie rozprawy.

Powstaje tu układ, na mocy którego oskarżony, złożywszy wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego jeszcze przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy, będzie mógł liczyć na nadzwyczajne złagodzenie kary, bez względu na podstawy z art. 60 § 1-4 k.k. Najlepszym momentem na złożenie takiego oświadczenia procesowego będzie odpowiedź na doręczony akt oskarżenia. Im później zostanie podjęta przez oskarżonego decyzja, tym większe ryzyko uchybienia terminowi, który jest terminem prekluzyjnym.

Rola pokrzywdzonego

Na gruncie konsensualnych sposobów zakończenia postępowania karnego, istotne ustalenia procesowe co do wysokości orzeczonej kary, środków karnych czy środków kompensacyjnych dokonywane są na linii prokurator-oskarżony. Strażnikiem prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego ma tu być prokurator. Ustawodawca uznał jednak takie rozwiązanie za niewystarczające i dostrzegł potrzebę zwiększenia roli pokrzywdzonego w konsensualnych sposobach zakończenia postępowania karnego.

Najdalej idącym uprawnieniem, w jakie wyposażono ofiarę przestępstwa, jest wniosek o umorzenie, o którym stanowi art. 59a k.k. Umorzenie restytucyjne, materializujące prawo pokrzywdzonego do dysponowania przedmiotem procesu, uzależnione jest od zawarcia porozumienia z podejrzanym. Stosowanie tego uprawnienia jest jednak ograniczone. Obejmuje ono tylko występki zagrożone karą pozbawienia wolności do lat trzech (np. udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzycieli – art. 300 § 1 k.k., wyzysk – art. 304 k.k., zmowa przetargowa – art. 305 § 1 k.k.), natomiast w przypadku występków przeciwko mieniu – karą nieprzekraczającą pięciu lat pozbawienia wolności (np. kradzież – art. 278 § 1 k.k., oszustwo komputerowe – art. 287 § 1 k.k., zniszczenie mienia – art. 288 § 1 k.k.). Nie zawsze zatem w grę wchodzą drobne przestępstwa, gdyż niektóre, jak te skierowane przeciwko obrotowi gospodarczemu, mają doniosłe znaczenie społeczne i ekonomiczne.