Surowiej czyli łagodniej

W rozważaniach na temat warunkowego zawieszenia wykonania kary nie może zabraknąć kwestii zatarcia, którego skutkiem jest przyjęcie skazania za niebyłe i usunięcie stosownego wpisu z rejestru skazanych.

W tym aspekcie kara warunkowo zawieszona jest tylko pozornie bardziej surowa od grzywny bądź kary ograniczenia wolności. W przypadku dwóch ostatnich zatarcie skazania następuje z mocy prawa dopiero z upływem pięciu lat od wykonania lub darowania kary, albo od przedawnienia jej wykonania (na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie trzech lat). Tymczasem w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa relatywnie szybciej, bo już z upływem sześciu miesięcy od zakończenia okresu próby.

Obowiązujący system kar oraz reguł ich wymierzania nie jest doskonały. Niezależnie od kwestii skuteczności wykonywania wyroków „w zawiasach”, analiza obecnej struktury orzekanych kar i częstotliwości ich „zawieszania” powinna skłaniać do głębokiej refleksji oraz podjęcia środków zaradczych.

Nie ulega wątpliwości, że omawiany środek probacyjny nie powinien być likwidowany. Wydaje się natomiast, że częściej należy sięgać nie tylko po krótkoterminowe (np. kilkumiesięczne) kary bezwzględnego pozbawienia wolności, ale przede wszystkim po inne rodzaje kar – tak, by kara była zarówno sprawiedliwą i realną, jak i odpowiednio dolegliwą dla sprawcy. Represja o charakterze finansowym skłania skazanego do refleksji nad swoim przyszłym zachowaniem bardziej niż warunkowe zawieszenie. Walor wychowawczy i edukacyjny ma również wykonywanie określonych prac społecznych (np. prac porządkowych, interwencyjnych) w ramach ograniczenia wolności.

Polityka karna, aby była akceptowalna społecznie i skuteczna w aspekcie resocjalizacyjnym, nie musi ewoluować w kierunku jej permanentnego zaostrzania. Konieczna jest przede wszystkim zmiana nawyków oraz rutyny w wyrokowaniu, a także odejście od dającego się zauważyć w salach sądowych konformizmu.

Autor jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w Żarach

Na wokandzie