Faktem jest, że polskie prawo karne przewiduje dość ograniczony arsenał kar. Oprócz pozbawienia wolności, w grę wchodzą właściwie tylko grzywna i kara ograniczenia wolności. Wydaje się jednak, że prokuratorzy i sędziowie często zapominają lub świadomie nie korzystają z możliwości, jakie daje im art. 58 § 3 k.k. Zgodnie z nim, w przypadku, gdy przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą pięciu lat, sąd może orzec zamiast tej kary grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat dwóch, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny. Dotyczy to zatem większości spraw, z jakimi mamy do czynienia w salach sądowych.

W przypadku grzywny przeszkodą może być sytuacja majątkowa sprawcy. Zgodnie z art. 58 § 2 k.k., grzywny nie można orzec, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji. Z kolei kary ograniczenia wolności, związanej z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, zgodnie z art. 58 § 2a k.k., nie można orzec, jeżeli stan zdrowia oskarżonego lub jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony nie wykona tego obowiązku.

Należy przy tym pamiętać, że kara ograniczenia wolności nie polega jedynie na obowiązku wykonywania określonych prac. Alternatywę daje tutaj art. 35 § 2 k.k., który pozwala sądowi w stosunku do osoby zatrudnionej, zamiast obowiązku wykonywania pracy, orzec potrącenie od 10 do 25 proc. wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na wskazany przez sąd cel społeczny. Dodatkowym obostrzeniem dla skazanego jest zakaz rozwiązania przez niego stosunku pracy w okresie odbywania kary.

Kara ograniczenia wolności to zatem nie tylko tzw. „odróbka”, jak często nazywają ją oskarżeni, ale także realna dolegliwość o charakterze finansowym. Sądy, niestety, niemal nie korzystają z możliwości orzekania tej formy ograniczenia wolności.