Wydawałoby się, że to powinno wystarczyć do budowy globalnej solidarności, że są to argumenty nie do odparcia, że każde inne postępowanie byłoby pozbawione sensu. Ale solidarność ma to do siebie, że jest krucha, zwłaszcza w tych fazach rozwoju, kiedy pierwszy entuzjazm ugina się pod ciężarem pierwszej odpowiedzialności. Wtedy najłatwiej ją rozerwać, a pierwszy, kto wystąpi w obronie swojego interesu, łatwo znajduje naśladowców.

Dziś mój osobisty udział we współodpowiedzialności każe mi się czuć współwinną nie tylko tego, co wyprawia cała ludzkość – moja ojczyzna, z którą się identyfikuję, jak długo piję tę samą wodę i oddycham tym samym powietrzem – ale i mój kraj pochodzenia, który wziął na siebie, chyba bez żadnej refleksji, rolę koryfeusza narodowego egoizmu.

A dla formacji, dla której mój idealizm, solidarność i poczucie współodpowiedzialności jest „haniebnym, a w każdym oderwanym od rzeczywistości optymizmem“, pełnym naiwności „dobrym serduszkiem“, nie mam nic oprócz smutku w oczach. I zapowiedzi: patrzę na was.