[1] Przykładem takiego ujęcia jest doktryna tzw. czerwonego caratu, traktująca Związek Sowiecki jako kolejną wersję państwa rosyjskiego, tracąca tym samym wzgląd na specyfikę systemu komunistycznego, na determinanty komunistycznej taktyki i źródła siły politycznej. Takie „rosjoznawcze” podejście pod względem naukowym ogranicza, czasami wyklucza, możliwość badań sowietologicznych, sprowadzając istotę problemu do analizy kultury i systemu politycznego Rosji. Alain Besançon wskazywał, że „tłumaczenie nowej Rosji Rosją starą jest dość powszechne u Polaków” (Święta Ruś, Warszawa 2012, s. 96).
[2] W. I. Lenin, Państwo i rewolucja, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. 33, Warszawa 1987, s. 7.
[3] Ibidem, s. 6­8, 12,
[4] „Państwo było oficjalnym reprezentantem całego społeczeństwa, formą jego organizacji jako widomego ciała zbiorowego, ale było ono tym tylko o tyle, o ile było państwem tej klasy, która sama reprezentowała swego czasu całe społeczeństwo: w starożytności – państwem właścicieli niewolników, w wiekach średnich – państwem szlachty feudalnej, za naszych czasów – państwem burżuazji. Stając się w końcu faktycznie reprezentantem całego społeczeństwa, państwo czyni samo siebie zbytecznym”, ibidem, s. 16.
[5] Ibidem, s. 35­-38.
[6] M.in. ibidem, s. 40, 47.
[7] Ibidem, s. 46.
[8] W. Lenin, O zadaniach Ludowego Komisariatu Sprawiedliwości w warunkach Nowej Polityki Ekonomicznej, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. 44, Warszawa 1989, s. 378.
[9] W. Lenin, Państwo i rewolucja, s. 84.
[10] Lenin przeciwstawiał demokracji przedstawicielskiej opartej o powszechne prawo głosu i parlamentaryzm nową formę demokracji, która nie będzie bezpośrednio związana z aktualną wolą głosujących, ale z ich obiektywnym interesem. Zakładając, iż to awangarda ruchu proletariackiego potrafi odczytać prawa procesu historycznego i stopień „dojrzałości” wspólnoty na drodze do komunizmu, to ona wyznacza i decyduje o zakresie form państwa demokratycznego w leninowskim rozumieniu.
[11] W. Lenin, Państwo i rewolucja, s. 85.
[12] M. Waldenberg, Rewolucja i państwo w myśli politycznej W. Lenina, Warszawa 1978, s. 405.
[13] W rozumieniu C. Schmitta „dyktatura komisaryczna” odpowiada tradycyjnemu rozumieniu dyktatury jako czasowemu zawieszeniu konstytucji w celu przywrócenia porządku publicznego, natomiast „dyktatura suwerenna” traci walor tymczasowości, nie przywraca porządku, ale tworzy nową sytuację w której będzie możliwe wypracowanie nowego ładu prawnego.  Pojęcie dyktatury u C. Schmitta analizował m.in. Kazimierz Władysław Kumaniecki w pracy Nadzwyczajne Urzędy (w: idem, W Poszukiwaniu suwerena, Kraków 2006, s. 111-133).
[14] Za: R. Secher, Ludobójstwo francusko-francuskie. Wandea departament zemsty, Warszawa 2003, s. 26.
[15] W. Lenin, Przemówienie na IV Konferencji Gubernialnych Nadzwyczajnych Komisji do Walki z Kontrrewolucja i Sabotażem, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. 40, Warszawa 1988, s. 112.
[16] N. Werth, Państwo przeciw społeczeństwo, [w:] Czarna księga komunizmu, red. S. Courtois, Warszawa 1999, s. 82.
[17] Ibidem, s. 86.
[18] W. I. Lenin, Przemówienie na IV Konferencji…, s. 112
[19] Ibidem, s. 113.
[20] Dzierżyński w odezwie Walka z kontrrewolucją na nowym etapie stwierdzał: „Powrót do metod terroru mogą jedynie wywołać podjęte ponownie przez Ententę próby zakłócenia ustabilizowanej sytuacji władzy radzieckiej (…) W ten sposób odpowiedzialność za możliwe w przyszłości ponownie zastosowanie przez władzę radziecką surowej metody czerwonego terroru spada odtąd całkowicie i wyłącznie na rządy i klasy panujące krajów Ententy i sprzęgniętych z nią kapitalistów rosyjskich” , [w:]: Pisma wybrane, Warszawa 1951, s. 238).
[21] W. I. Lenin, Przemówienie na IV Konferencji…, s. 111.
[22] Ibidem, s. 116.
[23] Na IX Zjeździe Lenin mówił: „Ale jednocześnie wyraźnie mówimy, że należy WCzK zreformować, określić jej kompetencję, ograniczyć jej działalność do zadań politycznych. Przed nami stoi obecnie zadanie rozwinięcia wymiany na drodze wolego handlu – wymaga tego nowa polityka ekonomiczna – a to wymaga większej rewolucyjnej praworządności. Rzecz zrozumiała, że gdybyśmy to zadanie wysunęli na czoło w okresie ofensywy wojennej, kiedy chwytano za gardło Władzę Radziecką, bylibyśmy pedantami, bawilibyśmy się w rewolucję, lecz rewolucji byśmy nie robili” (za: M. Waldenberg, Rewolucja i państwo …, s. 406).
[24] F. Dzierżyński, Pięć lat pracy, [w:] idem, Pisma wybrane, s. 259­-261.
[25] A. Paczkowski, Polacy pod obcą i własną przemocą, [w:] Czarna księga komunizmu…, s. 366.