W Polsce istnieje jednak szereg organizacji strażniczych (tzw. watch-dog), które swoją pracę koncentrują na obserwacji życia publicznego w wymiarze lokalnym lub krajowym. W celu zapewnienia przejrzystości procesu wyborczego wydaje się celowe rozważenie poszerzenia katalogu organizacji, które mogłyby wystawiać kandydatów na mężów zaufania. Mogłyby to być organizacje, które nie są uprawnione do wystawiania kandydatów do komisji wyborczych, ale np. ich cele statutowe obejmują sferę zadań publicznych, w zakresie wymienionym w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w art. 4 ust 22 i 27 to jest: upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji, jak również promocji i organizacji wolontariatu.

 6.  Skorzystanie z dostępnych narzędzi OBWE

Praktyka pracy mężów zaufania jest bardzo zróżnicowana. Czasem jest to obserwowanie pracy bez szczegółowych wytycznych czy narzędzi, czasem jest to chęć aktywnego przyłączenia się do pracy komisji (co jest niedopuszczalne). Czasem rolą męża zaufania jest tylko wysłanie do przedstawiciela komitetu wyborczego wyników wyborów ogólnych i szczegółowych w ramach danego komitetu, co pozwala komitetowi w miarę szybko zapoznać się z możliwym wynikiem wyborczym. Nie spotkałem się z metodyczną pracą mężów zaufania, które mogłyby aspirować do miana obserwacji wyborów w formie badania, czy późniejszego raportu szczegółowego na wyższym poziomie.

Warto może więc upowszechnić model, który jest już znany i wypracowany na potrzeby krajowych obserwacji wyborów wewnątrz krajów członkowskich Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie[4] (tzw. domestic observation mission).

W szczególności za wartościowe widziałbym przetłumaczenie podręczników:

-          Handbook for Domestic Election Observers,

-          Election Observation Handbook.

 Mając na uwadze, że przed wyborami samorządowymi powtarzającym się motywem w mediach jest problem z dopisywaniem lub odmową dopisania wyborcy, który nie jest zameldowany na stałe, inspirującym narzędziem mógłby być podręcznik:

-          Handbook for the Observation of Voter Registration.

 W szczegółowych obszarach tematycznych być może warto zainteresować się upublicznieniem w Polsce standardów zawartych w podręcznikach:

-          Guidelines for Reviewing a Legal Framework for Elections,

-          Handbook on Media Monitoring for Election Observation Missions .

Również ciekawym rozwiązaniem byłoby upublicznienie list sprawdzających (tzw. check-list) jakie się wykorzystuje do obserwacji wyborów, tak aby obywatele i mężowie zaufania byli w stanie samodzielnie ocenić prawidłowość przebiegu procesu wyborczego.